24 czerwca 2024 roku rozstrzygnięto tegoroczną edycję konkursu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany”. Jury konkursu, na podstawie zgłoszeń, zweryfikowanych przez pracowników Narodowego Instytutu Dziedzictwa, dokonało oceny i wyboru nagrodzonych obiektów. W tegorocznej edycji konkursu zostało ocenionych 67 zabytków, 18 z nich zostało nagrodzonych.
„Zabytek Zadbany” to ogólnopolski konkurs Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków, którego procedurę organizacyjną prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa. Jego głównym celem jest promocja i upowszechnianie najlepszych prac konserwatorskich, budowlanych, rewitalizacyjnych i adaptacyjnych zrealizowanych zgodnie z najważniejszymi standardami badawczymi i wykonawczymi.
Konkurs szczyci się wieloletnią tradycją – rozstrzygany jest corocznie od prawie 50 lat. O miano laureatów i wyróżnionych ubiegać się mogą właściciele i zarządcy zabytkowych nieruchomości, którzy wzorowo i konsekwentnie prowadzą działania – badawcze, rewitalizacyjne, konserwatorskie i budowlane. Pracownicy Narodowego Instytutu Dziedzictwa przeprowadzają ocenę zgłoszeń oraz przygotowują eksperckie opinie. Ostatecznej oceny dokonuje Jury konkursu powołane przez Generalnego Konserwatora Zabytków, w którego skład wchodzą specjaliści w dziedzinie konserwacji i ochrony zabytków.
Konkurs rozstrzygany jest w siedmiu kategoriach:
a) utrwalenie wartości zabytkowej obiektu,
b) rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie
i pałacowe),
c) adaptacja obiektów zabytkowych,
d) architektura i budownictwo drewniane,
e) zabytki techniki (w tym budownictwo przemysłowe i inżynieryjne),
f) zabytek dostępny,
g) kategoria specjalna: właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem.
W 2024 roku została wprowadzona do konkursu nowa kategoria „zabytek dostępny”, która dedykowana jest pracom przeprowadzonym z uwzględnieniem rozwiązań służących przystosowaniu zabytków dla osób ze szczególnymi potrzebami.
W tegorocznej edycji konkursu „Zabytek Zadbany” zgłoszono 78 obiektów – 67 z nich przeszło etap oceny formalnej. Przeprowadzone przy nich prace badawcze, konserwatorskie, adaptacyjne i pielęgnacyjno-porządkowe zostały poddane ocenie merytorycznej przez specjalistów NID, a w nowo wprowadzonej kategorii „Zabytku dostępnego” także przez specjalistów Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej (w zakresie rozwiązań dla osób ze szczególnymi potrzebami).
Ostateczną ocenę zgłoszonych do konkursu prac i werdykt o przyznaniu nagród „Zabytek Zadbany” podejmuje Jury konkursu powołane przez Generalnego Konserwatora Zabytków. Jury składa ze specjalistów w dziedzinie konserwacji i ochrony zabytków.
Jury konkursu „Zabytek Zadbany” w edycji 2024:
- prof. dr hab. arch. Małgorzata Rozbicka, architekt, w latach 2013-2017 dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa, wykładowca Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, przewodnicząca Jury
- dr hab. szt. Monika Bogdanowska, prof. PK, konserwator dzieł sztuki, zastępca dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa, wykładowca Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, wiceprzewodnicząca Jury
- dr hab. inż. Wojciech Eckert, prof. UZ, inżynier budownictwa, wykładowca Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego, do 2023 roku kierownik NID Oddziału Terenowego w Zielonej Górze
- dr Małgorzata Gwiazdowska, historyk sztuki, w latach 1996-2018 Miejski Konserwator Zabytków w Szczecinie
- dr Jerzy Ilkosz, historyk sztuki, w latach 2000-2022 dyrektor Muzeum Architektury we Wrocławiu
- dr Maciej Prarat, konserwator zabytkoznawca, wykładowca Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
- dr hab. Miron Urbaniak, prof. UWr, zastępca dyrektora Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, ekspert w dziedzinie zabytków techniki
W tegorocznej edycji Jury obradowało w składzie:
- prof. dr hab. inż. arch. Małgorzata Rozbicka, przewodnicząca
- dr hab. Monika Bogdanowska, wiceprzewodnicząca
- dr Małgorzata Gwiazdowska
- dr Jerzy Ilkosz
- dr Maciej Prarat
- dr hab. Miron Urbaniak
W 2024 roku przyznano 18 nagród w 6 kategoriach. 8 zabytków otrzymało tytuł laureata konkursu „Zabytek Zadbany”. Wyróżnienia przyznano 10 obiektom.
Kategoria utrwalenia wartości zabytkowej obiektu
Dwa równorzędne tytuły laureatów przyznano:
- Miastu Jelenia Góra za kompleksowe prace konserwatorskie w zespole willi secesyjnej Maxa Erfurta w Jeleniej Górze, wykonane na podstawie wszechstronnych badań konserwatorskich, które pozwoliły na wydobycie i zachowanie wysokich walorów architektonicznych i artystycznych zespołu
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-utrwalenia-wartosci-zabytkowej-obiektu-laureat-Miasto-Jelenia-Gora-fot.-NID-OT-Wroclaw-1024x681.jpg)
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-utrwalenia-wartosci-zabytkowej-obiektu-laureat-Miasto-Jelenia-Gora-fot.-NID-OT-Wroclaw-2-1024x681.jpg)
- Miastu Nowy Dwór Mazowiecki za kompleksowe prace budowlane i konserwatorskie przeprowadzone z pełnym poszanowaniem substancji zabytkowej i formy architektonicznej kasyna oficerskiego w Twierdzy Modlin oraz za staranność i konsekwencję w przywracaniu historycznej kompozycji jego elewacji i wystroju wnętrz
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-utrwalenia-wartosci-zabytkowej-obiektu-laureat-Miasto-Nowy-Dwor-Mazowiecki-fot.-NID-OT-Warszawa-1024x683.jpg)
![Kategoria utrwalenia wartości zabytkowej obiektu, laureat Miasto Nowy Dwór Mazowiecki, fot. Miasto Nowy Dwór Mazowiecki](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/A_laur_Nowy-Dwor-Maz_kasyno_fot-Miasto-Nowy-Dwor-Mazowiecki-1024x683.jpg)
Wyróżnienia w kategorii utrwalenia wartości zabytkowej obiektu przyznano:
- Miastu Łódź za prace konserwatorskie przeprowadzone z pełnym poszanowaniem oryginalnej substancji kamienicy rezydencjonalnej Hilarego Majewskiego w Łodzi, w wyniku których uratowano zdekapitalizowany obiekt wraz z jego wystrojem i wyeksponowano walory artystyczne zabytku
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-utrwalenia-wartosci-zabytkowej-obiektu-wyroznienie-Miasto-Lodz-fot.-NID-OT-Lodz-683x1024.jpg)
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-utrwalenia-wartosci-zabytkowej-obiektu-wyroznienie-Miasto-Lodz-fot.-Miasto-Lodz-1024x683.jpg)
- Zborowi w Szczecinie Kościoła Chrześcijan Baptystów Rzeczypospolitej Polskiej za prace budowlane i konserwatorskie przeprowadzone w budynku z kaplicą baptystów w Szczecinie, które pozwoliły na zachowanie integralności zabytku oraz wydobycie jego walorów artystycznych i użytkowych.
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-utrwalenia-wartosci-zabytkowej-obiektu-wyroznienie-Zbor-w-Szczecinie-Kosciola-Chrzescijan-Baptystow-Rzeczypospolitej-Polskiej-fot.-NID-OT-Szczecin-1024x680.jpg)
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-utrwalenia-wartosci-zabytkowej-obiektu-wyroznienie-Zbor-w-Szczecinie-Kosciola-Chrzescijan-Baptystow-Rzeczypospolitej-Polskiej-fot.-NID-OT-Szczecin-2-1024x680.jpg)
Kategoria rewaloryzacji przestrzeni kulturowej i krajobrazu
Tytuł laureata przyznano:
- Muzeum w Lewkowie – Zespołowi Pałacowo-Parkowego za kompleksowe prace budowlane, konserwatorskie i rewaloryzacyjne w cennym zespole pałacowo-parkowym doby klasycyzmu w Lewkowie, które przywróciły mu dawną świetność i pozwoliły na całościowe udostępnienie mieszkańcom i turystom.
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-rewaloryzacji-przestrzeni-kulturowej-i-krajobrazu-laureat-Muzeum-w-Lewkowie-Zespol-Palacowo-Parkowy-fot.-NID-OT-Poznan-1024x683.jpg)
fot. NID/ ZZ OT Poznań
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-rewaloryzacji-przestrzeni-kulturowej-i-krajobrazu-laureat-Muzeum-w-Lewkowie-Zespol-Palacowo-Parkowy-fot.-NID-OT-Poznan-2-1024x683.jpg)
fot. NID/ ZZ OT Poznań
Wyróżnienia w kategorii rewaloryzacji przestrzeni kulturowej i krajobrazu przyznano:
- Gminie Twardogóra za przeprowadzenie prac zabezpieczających i restauratorskich, dzięki którym zachowano zgodnie z zasadami konserwatorskimi oryginalną substancję i formę trwałej ruiny pałacu w zespole pałacowo-parkowym w Goszczu oraz w pełni udostępniono obiekt zwiedzającym
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-rewaloryzacji-przestrzeni-kulturowej-i-krajobrazu-wyroznienie-Gmina-Twardogora-fot.-NID-OT-Wroclaw-1024x681.jpg)
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-rewaloryzacji-przestrzeni-kulturowej-i-krajobrazu-wyroznienie-Gmina-Twardogora-fot.-NID-OT-Wroclaw-2-1024x660.jpg)
- Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie za konsekwentną, etapową realizację prac, dzięki którym zabezpieczono i udostępniono ruiny zamku Lipowiec w Babicach oraz utrwalono je w miejscowym krajobrazie kulturowym.
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-rewaloryzacji-przestrzeni-kulturowej-i-krajobrazu-wyroznienie-Muzeum-Malopolski-Zachodniej-w-Wygielzowie-fot.-NID-OT-Krakow-1024x683.jpg)
fot. NID/ ZZ OT Kraków
![Kategoria rewaloryzacji przestrzeni kulturowej i krajobrazu, wyróżnienie Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie, fot. Michał Wolarek](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/B_wyroz_Lipowiec_zamek_fot-Michal-Wolarek-1024x681.jpg)
fot. Michał Wolarek
Kategoria adaptacji obiektów zabytkowych
Tytuł laureata przyznano:
- Euro Styl Montownia – Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością za prace konserwatorskie i adaptacyjne przeprowadzone z dużym szacunkiem dla oryginalnej formy architektonicznej i substancji materialnej budynku produkcyjno-magazynowego na terenie dawnej Stoczni Gdańskiej, obecnie Montowni Lofts & Experience, z zachowaniem w obiekcie historycznych nawarstwień oraz licznych oryginalnych detali i urządzeń.
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-adaptacji-obiektow-zabyktowych-laureat-Euro-Styl-Montownia-Spolka-z-ograniczona-odpowiedzialnoscia-fot.-Euro-Styl-Montownia-Spolka-z-ograniczona-odpowiedzialnoscia-2-1024x737.jpg)
fot. Euro Styl Montownia – Spółka z o.o.
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-adaptacji-obiektow-zabyktowych-laureat-Euro-Styl-Montownia-Spolka-z-ograniczona-odpowiedzialnoscia-fot.-Euro-Styl-Montownia-Spolka-z-ograniczona-odpowiedzialnoscia-1024x683.jpg)
fot. Euro Styl Montownia – Spółka z o.o.
Wyróżnienia w kategorii adaptacji obiektów zabytkowych przyznano:
- Kampinoskiemu Parkowi Narodowemu za przywrócenie właściwego stanu technicznego, zachowanie historycznego charakteru i formy architektonicznej zespołu drewnianej zabudowy leśniczówki w Granicy oraz nadanie mu nowych funkcji użytkowych
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-adaptacji-obiektow-zabyktowych-wyroznienie-Kampinoski-Park-Narodowy-fot.-NID-OT-Warszawa-1024x768.jpg)
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-adaptacji-obiektow-zabyktowych-wyroznienie-Kampinoski-Park-Narodowy-fot.-NID-OT-Warszawa-2-1024x768.jpg)
- Gminie Olkusz za wysoki poziom wykonanych prac budowlanych i konserwatorskich oraz udaną adaptację do nowych funkcji budynku dawnego starostwa – wraz z piwnicami kwartału królewskiego – i gotyckich piwnic ratuszowych w Olkuszu,
![Kategoria adaptacji obiektów zabytkowych, wyróżnienie Gmina Olkusz, fot. Gmina Olkusz](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/C_wyroz_Olkusz-fot-Gmina-Olkusz-1024x682.jpg)
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-adaptacji-obiektow-zabyktowych-wyroznienie-Gmina-Olkusz-fot.-NID-OT-Krakow-2-1024x1024.jpg)
- Uniwersytetowi WSB Merito w Poznaniu za prace budowlane i konserwatorskie oraz przystosowanie historycznych budynków pokoszarowych przy ul. Franciszka Ratajczaka 1 i 3 w Poznaniu do nowej funkcji biurowo-dydaktycznej i współczesnych wymogów funkcjonalno-użytkowych.
![Kategoria adaptacji obiektów zabytkowych, wyróżnienie Uniwersytet WSB Merito w Poznaniu, fot. NID/ ZZ OT Poznań](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-adaptacji-obiektow-zabyktowych-wyroznienie-Gmina-Olkusz-fot.-NID-OT-Krakow-3-1-1024x683.jpg)
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-adaptacji-obiektow-zabyktowych-wyroznienie-Uniwersytet-WSB-Merito-w-Poznaniu-fot.-NID-1024x1024.jpg)
Kategoria architektury i budownictwa drewnianego
Tytuł laureata przyznano:
- Parafii Rzymskokatolickiej Najświętszego Serca Pana Jezusa w Rzepinie za pełne rozpoznanie badawcze, wzorcowe prace konserwatorsko-restauratorskie przeprowadzone z wykorzystaniem tradycyjnych technik budowlanych i za zachowanie autentyzmu substancji zabytkowej kościoła filialnego Podwyższenia Krzyża Świętego w Lubiechni Małej.
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-architektury-i-budownictwa-drewnianego-laureat-Parafia-Rzymskokatolicka-Najswietszego-Serca-Pana-Jezusa-w-Rzepinie-fot.-NID-OT-Zielona-Gora-1024x680.jpg)
fot. NID/ ZZ OT Zielona Góra
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-architektury-i-budownictwa-drewnianego-laureat-Parafia-Rzymskokatolicka-Najswietszego-Serca-Pana-Jezusa-w-Rzepinie-fot.-NID-OT-Zielona-Gora-2-1024x680.jpg)
fot. NID/ ZZ OT Zielona Góra
Wyróżnienia w kategorii architektury i budownictwa drewnianego przyznano:
- Uzdrowisku Goczałkowice-Zdrój – Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością za uczytelnienie wartości zabytkowych, przywrócenie pierwotnej funkcji oraz poprawę stanu technicznego i walorów estetycznych pawilonu Starej Pijalni w Goczałkowicach-Zdroju
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-architektury-i-budownictwa-drewnianego-wyroznienie-Uzdrowisko-Goczalkowice-Zdroj-Spolka-z-ograniczona-odpowiedzialnoscia-fot.-NID-OT-Katowice-1024x683.jpg)
fot. NID/ ZZ OT Katowice
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-architektury-i-budownictwa-drewnianego-wyroznienie-Uzdrowisko-Goczalkowice-Zdroj-Spolka-z-ograniczona-odpowiedzialnoscia-fot.-NID-OT-Katowice-2-1024x683.jpg)
fot. NID/ ZZ OT Katowice
- Lasom Miejskim – Warszawa za prace budowlane i konserwatorskie wykonane z zastosowaniem dawnych rozwiązań materiałowych i konstrukcyjnych, z poszanowaniem pierwotnej formy, wystroju i wyposażenia wnętrz leśniczówki przy ul. Rydzowej 1 w Warszawie,
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-architektury-i-budownictwa-drewnianego-wyroznienie-Lasy-Miejskie-Warszawa-fot.-NID-OT-Warszawa-1024x768.jpg)
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-architektury-i-budownictwa-drewnianego-wyroznienie-Lasy-Miejskie-Warszawa-fot.-NID-OT-Warszawa-2-768x1024.jpg)
- Parafii Rzymskokatolickiej Świętej Anny w Jaktorowie za prace budowlane i konserwatorskie w kościele parafialnym Świętej Anny w Jaktorowie, w wyniku których zatrzymano procesy destrukcji nietypowej zdwojonej konstrukcji ścian oraz wyeksponowano wartości estetyczne i artystyczne obiektu.
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-architektury-i-budownictwa-drewnianego-wyroznienie-Parafia-Rzymskokatolicka-Swietej-Anny-w-Jaktorowie-fot.-Iwona-Zerebilo-683x1024.jpg)
w Jaktorowie, fot. Iwona Żerebiło
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-architektury-i-budownictwa-drewnianego-wyroznienie-Parafia-Rzymskokatolicka-Swietej-Anny-w-Jaktorowie-fot.-Iwona-Zerebilo-2-1024x576.jpg)
fot. Iwona Żerebiło
Kategoria zabytków techniki
Tytuł laureata przyznano:
- Zabytkowej Kopalni Ignacy w Rybniku za staranne prace budowlane i konserwatorskie, przeprowadzone z poszanowaniem historycznej substancji i formy budowlanej nadszybia i maszynowni szybu Kościuszko oraz za zachowanie i przywrócenie do pełnej sprawności unikatowego wyposażenia technologicznego.
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-zabytkow-techniki-laureat-Zabytkowa-Kopalnia-Ignacy-w-Rybniku-fot.-NID-OT-Katowice-1024x683.jpg)
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-zabytkow-techniki-laureat-Zabytkowa-Kopalnia-Ignacy-w-Rybniku-fot.-NID-OT-Katowice-2-1024x683.jpg)
Kategoria specjalna właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkiem
Dwa równorzędne tytuły laureatów przyznano:
- Marianowi Wołkowskiemu-Wolskiemu za pieczołowite przebadanie, rozpoznanie, konserwację i restaurację lamusa dworskiego – parteru dawnego dworu wieżowego w Hawłowicach Górnych, dzięki czemu ocalono przed zniszczeniem oraz ujawniono wyjątkową wartość historyczną i artystyczną obiektu, a zabytek udostępniono zwiedzającym
![Kategoria specjalna właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkami, laureat Marian Wołkowski-Wolski, Hawłowice Górne,
fot. WUOZ Przemyśl](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/G_laur_Hawlowice_lamus_fot-WUOZ-Przemysl-1024x683.jpg)
fot. WUOZ Przemyśl
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-specjalna-wlasciwego-uzytkowania-i-stalej-opieki-nad-zabytkami-laureat-Marian-Wolkowski-Wolski-Hawlowice-Gorne-fot.-NID-OT-Rzeszow-2-1024x683.jpg)
fot. NID/ ZZ OT Rzeszów
- Gminnemu Ośrodkowi Kultury w Pszczewie za wieloletnią, systematyczną opiekę oraz angażowanie lokalnej społeczności w zabezpieczenie i utrwalenie wartości Domu Szewca, zabytku wyjątkowego w krajobrazie architektonicznym Pszczewa.
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-specjalna-wlasciwego-uzytkowania-i-stalej-opieki-nad-zabytkami-laureat-Gminny-Osrodek-Kuktury-w-Pszczewie-fot.-NID-OT-Zielona-Gora-680x1024.jpg)
![](https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/07/Kategoria-specjalna-wlasciwego-uzytkowania-i-stalej-opieki-nad-zabytkami-laureat-Gminny-Osrodek-Kuktury-w-Pszczewie-fot.-NID-OT-Zielona-Gora-2-1024x680.jpg)
fot. NID/ ZZ OT Zielona Góra
Jury nie przyznało nagród w nowo utworzonej kategorii „Zabytek dostępny”, która pojawiła się po raz pierwszy w tegorocznej edycji Konkursu.
Informujemy, że w związku ze zmianą regulaminu konkursu w edycji 2024 uroczysta gala wręczenia nagród odbędzie się w terminie do 30 września bieżącego roku. Więcej informacji o konkursie publikujemy na stronie: https://nid.pl/konkursy/zabytek-zadbany/
Wszystkim nagrodzonym serdecznie gratulujemy!
Załącznik: Regulamin konkursu