28 maja w Parku Mużakowskim, wspólnie z partnerami z Polski i Niemiec, uczciliśmy jubileusz wpisania parku na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. To święto trwającej już od ponad trzech dekad współpracy na rzecz ochrony i rozwoju tego wyjątkowego miejsca oraz okazja do odznaczenia osób szczególnie zasłużonych dla ochrony dziedzictwa. W wydarzeniu wzięli udział ministra kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska oraz pełnomocnik rządu federalnego Niemiec ds. kultury i mediów dr Wolfram Weimer. 

Krajobraz, który łączy 

Stworzony w XIX wieku przez księcia Hermanna von Pücklera-Muskau Park Mużakowski to prawdziwe arcydzieło sztuki ogrodowej, które harmonijnie łączy przyrodę i architekturę w ramach malarskiej, poetyckiej wizji. Pomimo zniszczeń wojennych, dzięki konsekwentnym działaniom konserwatorskim Park odzyskał dawny blask. Fundamentem tego sukcesu jest polsko-niemiecka współpraca, która została zapoczątkowana w 1989 roku i od ponad trzech dekad przynosi efekty w jego ochronie oraz rozwoju. W 2004 roku Park Mużakowski został uznany za wspólne dziedzictwo Polski i Niemiec – wpisano go na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Program jubileuszu 

Obchody jubileuszu wpisu parku na Listę światowego dziedzictwa UNESCO rozpoczęły się o godz. 12:00 konferencją prasową w Oranżerii. Następnie uczestnicy spotkali się w sali koncertowej Nowego Zamku, gdzie o godz. 15:00 odbyła się uroczysta gala z udziałem przedstawicieli polskich i niemieckich instytucji kultury i władz samorządowych. 

Gości powitała dyrektorka Narodowego Instytutu Dziedzictwa Marlena Happach, zwracając uwagę na historię Parku: 

„Los nie zawsze był łaskawy dla tego miejsca. II wojna światowa przyniosła Parkowi Mużakowskiemu ogromne zniszczenia. Dopiero w końcu lat 80. nawiązana została współpraca polsko-niemiecka, dzięki której sukcesywnie przywracana jest historyczna wartość tego niezwykłego miejsca. Każda ścieżka, element architektury, każda odtworzona kompozycja roślinna jest efektem wspólnej troski o zachowanie pierwotnej wizji otaczającego nas krajobrazu. Narodowy Instytut Dziedzictwa od ponad trzydziestu lat z zaangażowaniem działa na rzecz ochrony i rewaloryzacji polskiej części Parku Mużakowskiego. Przywracamy historyczne widoki, restaurujemy i odbudowujemy mosty – Most Książęcy, Most Podwójny, Most Arkadowy i Most Angielski – które na nowo łączą przestrzeń parku”. 

W imieniu współgospodarzy wydarzenia przemówił też dyrektor Fundacji „Fürst Pückler Park Bad Muskau” Cord Panning. Głos zabrała następnie ministra kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska. 

“Dwadzieścia lat temu – 27 maja 2005 roku – ówczesny prezydent Rady Wykonawczej UNESCO, Hans-Heinrich Wrede, przekazał dyplom potwierdzający wpis Parku Mużakowskiego na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Ten Park to przykład harmonijnego połączenia przyrody i kultury, przestrzeni i historii, emocji i intelektu. To miejsce stworzone z myślą o tym, aby nie tylko zachwycać, ale też prowadzić dialog – z przeszłością, z krajobrazem, z drugim człowiekiem” 

 – mówiła Hanna Wróblewska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego.  

“Fundamentem dzisiejszego sukcesu jest polsko-niemiecka współpraca, która została zapoczątkowana w 1989 roku. Niech to jubileuszowe spotkanie będzie okazją do świętowania, ale też impulsem do dalszych działań. Dziedzictwo należy chronić, rozwijać, przekazywać i otwierać na przyszłość”  – dodała.

Oficjalne przemówienia wygłosili również pełnomocnik rządu federalnego Niemiec ds. kultury i mediów dr Wolfram Weimer, Barbara Klepsch – Saksońska Minister Kultury i Turystyki oraz Wicemarszałek Województwa Lubuskiego Grzegorz Potęga.

Gala była okazją do wręczenia nagród osobom zasłużonym dla kultury i dziedzictwa, w tym zaangażowanym w ochronę Parku zarówno po stronie polskiej, jak i niemieckiej. Odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” otrzymali: 

Ekkehard Brucksch – za wieloletnie, wyjątkowe zasługi w ochronie i zachowaniu niemieckiej części Parku Mużakowskiego. Jako ogrodnik, zarządca i nieformalny rzecznik dziedzictwa Pücklera, opracował pionierskie metody regeneracji zieleni i zainicjował działania konserwatorskie, w tym archiwizację fotograficzną, które przyczyniły się do rozpoczęcia transgranicznej renowacji parku po 1990 roku. 

Holger Daetz – za ponad 25 lat pracy na rzecz ochrony i zrównoważonego rozwoju niemieckiej części Parku Mużakowskiego. Jego zasługi obejmują m.in. współtworzenie planu zarządzania parkiem, koordynację procedur monitorujących dla UNESCO i ICOMOS oraz działania na rzecz ochrony osi widokowych, gospodarki wodnej i roślinności w kontekście wyzwań klimatycznych. 

Brian Dix – za wieloletnie przewodnictwo Międzynarodowej Radzie Doradczej Parku Mużakowskiego oraz wkład w rozwój współpracy polsko-niemieckiej na rzecz jego ochrony. Dzięki jego działalności Park Mużakowski stał się przykładem skutecznej, transgranicznej ochrony krajobrazu kulturowego. 

Barbara Iwlew – za ponad 25 lat pracy na rzecz ochrony i rewaloryzacji Parku Mużakowskiego, w tym nadzór nad realizacją programu konserwatorskiego oraz współtworzenie wniosku o wpis na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jej zaangażowanie w transgraniczny program aktywizacji zawodowej młodzieży oraz codzienna opieka nad polską częścią Parku przyczyniły się do utrzymania jego wyjątkowej wartości kulturowej i społecznej. 

Ewa Johna – za kluczowy wkład w proces wpisania Parku Mużakowskiego na Listę światowego dziedzictwa UNESCO oraz za wieloletnią, skuteczną koordynację polsko-niemieckiej współpracy na rzecz jego ochrony. Jako architekt krajobrazu i tłumaczka specjalistyczna stworzyła trwałe fundamenty porozumienia między instytucjami, administracją i środowiskami kultury po obu stronach granicy. 

Piotr Kuliniak – za wieloletnie zaangażowanie w promocję i rozwój Parku Mużakowskiego. Jako burmistrz Łęknicy, współzałożyciel Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej oraz członek Rady Fundacji Księcia Pücklera, aktywnie wspiera transgraniczną współpracę i upowszechnia znaczenie parku w kraju i za granicą. 

Astrid Roscher – za wieloletnią, rzetelną pracę na rzecz dokumentowania i ochrony dziedzictwa Parku Mużakowskiego. Jako kuratorka Fundacji „Fürst-Pückler-Park Bad Muskau” stworzyła unikatowe archiwum wiedzy o projektach konserwatorskich, aktywnie uczestnicząc w badaniach, publikacjach oraz opracowaniu koncepcji rozwoju parku zgodnych z jego historycznym charakterem. 

Roland Richter – za kluczowy wkład w odbudowę i rewaloryzację Parku Mużakowskiego poprzez współinicjowanie pierwszego polsko-niemieckiego projektu młodzieżowego o charakterze konserwatorskim. Dzięki jego zaangażowaniu możliwe było odtworzenie historycznego krajobrazu parku i zbudowanie trwałych podstaw współpracy transgranicznej. 

Józef Tarniowy – za wieloletnie zaangażowanie w realizację projektu „Park Mużakowski – praca i nauka ponad granicami”, który w latach 1998–2018 umożliwił wspólną pracę polskiej i niemieckiej młodzieży na rzecz rewaloryzacji parku. Dzięki temu przedsięwzięciu setki młodych ludzi zdobyły nowe kwalifikacje zawodowe, a Park Mużakowski zyskał trwałą opiekę społeczną oraz silne zakorzenienie w świadomości lokalnych mieszkańców. 

Tomasz Zwiech – za wieloletni wkład w ochronę i rewaloryzację zabytkowych założeń ogrodowych w Polsce, w tym kluczowy udział w pracach nad Parkiem Mużakowskim. Jego dorobek obejmuje opracowania projektowe, inwentaryzacyjne i eksperckie oraz działalność naukową i międzynarodową, które znacząco przyczyniły się do rozwoju ochrony krajobrazu kulturowego w Polsce. 

Srebrną odznakę „Za opiekę nad zabytkami” otrzymali: 

Hubert Augustyniak – za znaczący wkład w badania nad dziedzictwem archeologicznym Dolnego Śląska oraz działania na rzecz jego popularyzacji. Jego zaangażowanie w edukację społeczną – m.in. poprzez organizację wydarzeń kulturalnych i historycznych – przyczyniają się do ochrony, dokumentowania i upowszechniania wiedzy o zagrożonych zabytkach regionu. 

Paweł Stachowiak – za badania wielu zagrożonych stanowisk pradziejowych a terenie historycznych Łużyc i Dolnego Śląska. Poprzez działalność naukową i popularyzatorską przyczynia się do odkrywania nieznanych dotąd zasobów dziedzictwa archeologicznego województwa lubuskiego, przybliżając jego wartości i pogłębiając wiedzę o historii regionu. 

Złotą odznakę „Za opiekę nad zabytkami” otrzymali:

dr Maria Dankowska – za wieloletnie, wszechstronne zaangażowanie w ochronę dziedzictwa kulturowego, w tym zabytków i krajobrazu kulturowego. Jej działalność obejmuje zarówno pracę naukową, dydaktyczną, jak i ekspercką, a jej zaangażowanie w ochronę dziedzictwa i rewitalizację przestrzeni miejskich ma istotne znaczenie dla rozwoju polityki ochrony zabytków w Polsce 

Krzysztof Dulski – za wyjątkowe zaangażowanie w ochronę i popularyzację dziedzictwa kulturowego regionu żagańskiego. Jego działalność przyczyniła się do objęcia ochroną oraz odkrycia nowych stanowisk archeologicznych oraz aktywizacji lokalnej społeczności wokół idei ochrony dziedzictwa. 

Barbara Bielinis-Kopeć – za liczne publikacje i działania na rzecz ochrony dziedzictwa ochrony dziedzictwa. Jako Lubuski Wojewódzki Konserwator zainicjowała nagrodę „Lubuskie Konserwacje” oraz cykliczne „Lubuskie Materiały Konserwatorskie”

Brązowy medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” otrzymali: 

dr Tomasz Andrzejewski – za wieloletnie badanie historii powiatu nowosolskiego oraz rozpoznanie dotychczas niezidentyfikowanych obiektów zabytkowych. Jako autor licznych publikacji i organizator wystaw czasowych w Muzeum Miejskim w Nowej Soli, podnosi świadomość wartości dziedzictwa kulturowego województwa lubuskiego. 

dr Arkadiusz Michalak – za wybitny wkład w badania archeologiczne obiektów historycznych o ogromnym znaczeniu kulturowym dla pogranicza Śląska, Wielkopolski i Brandenburgii oraz działalność naukową poświęconą archeologii średniowiecza. Jako inicjator Lubuskich Sesji Sprawozdawczych, międzynarodowych kolokwiów bronioznawczych i cyklu wykładów „O archeologii przy kawie”, aktywnie popularyzuje dziedzictwo archeologiczne. 

dr Andrzej Przychodni – za wybitne zasługi w ochronie i popularyzacji dziedzictwa archeologicznego, w tym opiekę nad prehistoryczną kopalnią w Krzemionkach – wpisaną na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jako inicjator wydarzeń takich jak „Festiwal Kultury Prehistorycznej i Antycznej” oraz autor publikacji naukowych i popularnonaukowych, od lat aktywnie przybliża historię regionu świętokrzyskiego i promuje archeoturystykę. 

Maciej Rymkiewicz – a wybitny wkład w ochronę zabytkowych ogrodów i cmentarzy, w tym za współtworzenie wniosku o wpis Parku Mużakowskiego na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jako koordynator programu dotyczącego cmentarzy żydowskich w Polsce, przyczynił się do ich identyfikacji, oznakowania i upamiętnienia, publikując kompleksowy raport o stanie ich zachowania. 

Cord Panning – za wybitny wkład w ochronę, rewitalizację i międzynarodową promocję Parku Mużakowskiego. Współtwórca wniosku o wpis parku na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, autor strategii jego renowacji, dyrektor Fundacji „Fürst Pückler Park Bad Muskau” oraz inicjator prestiżowego cyklu konferencji Muskauer Schule, od ponad 20 lat promuje park w europejskiej debacie o konserwacji ogrodów historycznych.  

Uroczystości zakończył koncert Drezdeńskiej Orkiestry Rezydencyjnej (Dresdner Residenz Orchester). W programie znalazły się „Masterpieces of Classic” – arcydzieła największych kompozytorów, takich jak Wolfgang Amadeus Mozart czy Ludwig van Beethoven, a także mistrzów włoskiej opery – Giacomo Puccini i Pietro Mascagni. Publiczność usłyszała zarówno utwory symfoniczne, jak i arie operowe w wykonaniu solistki – sopranistki, której głos dopełnił brzmienia orkiestry. 

Tegoroczne obchody to nie tylko święto Parku Mużakowskiego, ale także wyraz uznania dla idei dziedzictwa, które przekracza granice – zarówno geograficzne, jak i pokoleniowe. To także dowód na to, że dzięki wspólnej wizji, zaangażowaniu i współpracy możliwa jest skuteczna ochrona tego, co cenne, piękne i wspólne.