21 września, w Smuszewie, w okolicach reliktów osady obronnej z epoki brązu, odbył się archeologiczny piknik naukowy. Wydarzenie przybliżające lokalnej społeczności pracę i wyzwania archeologów zostało zorganizowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Urząd Gminy w Damasławku w ramach realizacji projektu TRIQUETRA.
Stanowisko w Smuszewie jest jednym z 8 pilotażowych stanowisk archeologicznych badanych w ramach projektu TRIQUETRA. Toolbox for assessing and mitigating Climate Change risks and natural hazards threatening Cultural Heritage, finansowanego z unijnego programu Horyzont Europa w zakresie badań i innowacji na podstawie umowy nr 101094818. Projekt realizowany jest przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, wraz z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz 19 europejskimi partnerami.
Celem projektu TRIQUETRA jest wypracowanie narzędzi do oceny i minimalizowania zagrożeń związanych ze skutkami zmian klimatycznych, które mogą mieć negatywny wpływ na dziedzictwo kulturowe. Badane są trzy typy stanowisk archeologicznych szczególnie podatnych na zagrożenia: położonych na terenach rolniczych, na wybrzeżach oraz stanowisk podwodnych.
Relikty osady obronnej w Smuszewie, podobnie jak te w Biskupinie, są związane z kulturą łużycką. Analizy dendrochronologiczne przeprowadzone przez Instytut Archeologii UMK w Toruniu wykazały, że osady te funkcjonowały w drugiej połowie VIII wieku p.n.e. Dzięki pomiarom geomagnetycznym ustalono, że osada była regularnie zabudowana, z drewnianymi domostwami i ulicami. Badania prowadzone przez Muzeum Archeologiczne w Poznaniu w latach 1959-1966 potwierdziły wyjątkowy stan zachowania drewnianych konstrukcji. Większość z nich pozostaje pod ziemią i wodą, co daje szansę na ich zachowanie, o ile uda się przeciwdziałać zagrożeniom związanym ze zmianami klimatu i wilgotności.
Czynnikiem, który może prowadzić do degradacji lub przeciwnie, lepszej ochrony stanowisk archeologicznych, jest działalność człowieka, dlatego w ramach projektu TRIQUETRA odbywają się konsultacje, warsztaty i imprezy angażujące lokalną społeczność, tłumaczące wartość dziedzictwa archeologicznego. Takim wydarzeniem był piknik zorganizowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa we współpracy z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza, Gminą w Damasławku oraz Kołem Gospodyń Wiejskich w Smuszewie. Piknik przyciągnął ponad 300 osób, co świadczy o skuteczności takiej formy opowiadania o dziedzictwie.
Podczas pikniku badacze z Wydziału Archeologii UAM, Instytutu Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego UAM, Instytutu Archeologii UMK, Muzeum w Biskupinie, Muzeum w Wągrowcu oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa opowiedzieli o archeologii lotniczej i nieinwazyjnych metodach badania dziedzictwa, o archeologii podwodnej oraz o zagrożeniach, na które narażone są jeziora, również związanych ze zmianami klimatu.
Muzeum Archeologiczne w Biskupinie przygotowało prezentacje różnych technik rzemiosła pradziejowego – uczestnicy pikniku mogli dowiedzieć się, jak wytwarzano brąz, w jaki sposób odlewano broń, narzędzia i ozdoby oraz czym się charakteryzowały przedmioty z brązu. Dużym powodzeniem cieszyło się stanowisko Muzeum Archeologicznego w Biskupinie, na którym zorganizowano pokazy garncarstwa z epoki brązu i warsztaty dla dzieci, które mogły wypróbować swoich sił w lepieniu z gliny i ozdabianiu naczyń w stylu łużyckim.
Narodowy Instytut Dziedzictwa przeprowadził pokazy prowadzenia archeologicznych badań powierzchniowych, dając uczestnikom pikniku możliwość udziału w poszukiwaniach fragmentów ceramiki na wyznaczonej powierzchni i ich dokumentowaniem. Najmłodsi uczestnicy mogli się zająć budową grodu z klocków. Na stanowisku NID można było dowiedzieć się również, jakie przepisy obowiązują w ochronie zabytków i co zrobić, w przypadku znalezienia zabytku.
Projekt „TRIQUETRA. Toolbox for assessing and mitigating Climate Change risks and natural hazards threatening Cultural Heritage” finansowany jest z unijnego programu Horyzont Europa w zakresie badań i innowacji na podstawie umowy nr 101094818.
