Depozytariusze 34 elementów niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz 4 praktyk na rzecz ochrony tego dziedzictwa otrzymali decyzje Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o wpisie na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz do Krajowego rejestru dobrych praktyk na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wręczenie decyzji oraz okolicznościowych tablic odbyło się 6 października w Zakopanem, podczas jubileuszowej gali niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W tym roku wydarzenie związane jest z jubileuszami 20-lecia Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz 10-lecia Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Niematerialne dziedzictwo kulturowe to nasze tradycje, zwyczaje, obrzędy czy też umiejętności odziedziczone po przodkach i przekazywane kolejnym pokoleniom. To żywe przejawy kultury, które społeczności uznają za swoje dziedzictwo kulturowe.
W ślad za ratyfikowaną przez Polskę Konwencją UNESCO, Narodowy Instytut Dziedzictwa, od 2013 roku, w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzi Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Obecnie na liście znajduje się 85 zjawisk.

Obchody święta niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Zakopanem

Organizowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa spotkania z depozytariuszami, to każdorazowo okazja do dyskusji na temat ochrony i promocji niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Dlatego zakopiańskie spotkanie rozpoczęła prezentacja Centrum Archiwistyki Społecznej „Jak zachować i trwale zabezpieczyć to, co ulotne?”. Kolejnym wydarzeniem była Jubileuszowa Gala niematerialnego dziedzictwa kulturowego, podczas której depozytariusze otrzymali decyzje Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o wpisie na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego i do Krajowego rejestru dobrych praktyk na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a w drugiej jej części odbył się panel dyskusyjny na temat 20 lat Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i 10 lat Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Polsce. Uroczystości zakończył koncert muzykującej rodziny z Białego Dunajca, Trebunie-Tutki.

Jubileuszowa Gala niematerialnego dziedzictwa kulturowego

W Teatrze im. St. I. Witkiewicza w Zakopanem uhonorowane zostały zjawiska, które zostały wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz do Krajowego rejestru dobrych praktyk na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, pomiędzy grudniem 2021, a wrześniem 2023 roku.

Uroczystość rozpoczęła się od odczytania listu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. Piotra Glińskiego, który odczytała Joanna Cicha–Kuczyńska, radca do spraw UNESCO w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Sekretarz Rady do spraw niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Kolejnym z elementów wydarzenia było wręczenie odznaki „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, które w imieniu ministra kultury i dziedzictwa narodowego wręczyła Joanna Cicha-Kuczyńska. Odznaki otrzymali pracownicy Narodowego Instytutu Dziedzictwa zasłużeni dla ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Polsce: Katarzyna Sadowska-Mazur, kierownik zespołu ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego NID, dr Joanna Banik, kierownik Terenowego Oddziału NID w Opolu i koordynatorka regionalna NID ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz Agata Mucha, koordynatorka regionalna NID ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego w województwach łódzkim, śląskim i małopolskim.

Podczas tegorocznej Gali uhonorowane zostaną zjawiska, które w od grudnia 2021 do września 2023 roku, zostały wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Podczas uroczystej gali, depozytariuszom 34 zjawisk zostały wręczone decyzje o wpisie na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, będącą jedną z form ochrony dziedzictwa kulturowego. Krajowa lista jest spisem przejawów żywego dziedzictwa niematerialnego z terenu Polski. Lista ma charakter informacyjny i zawiera opis zamieszczonych na niej zjawisk, ich rys historyczny, informacje o miejscu występowania i znaczeniu dla kultywujących je społeczności.

Decyzję o wpisie otrzymali w latach:

2021

• Brodacze ze Sławatycz – zwyczaj pożegnania starego roku
• Tradycje kulturowe Bukówca Górnego
• Demoscena – kultura twórców dem

2022

• Bursztyniarstwo kurpiowskie z Puszczy Zielonej
• Snutka golińska – hafciarstwo południowej Wielkopolski
• Hafciarstwo kurpiowskie z Puszczy Białej
• Krzyżyki z palmy wielkanocnej – zwyczaj z terenów Opolszczyzny
• Wielkanocne procesje konne na Górnym Śląsku
• Barbórka górników węgla kamiennego w Wałbrzychu
• Skubanie pierza na Śląsku Opolskim
• Bacowanie
• Tkanie rękawic furmańskich przez Czarnych Górali

2023

• Koszyk wikowy – tradycja wyplatania w gminie Ciężkowice
• Wyplatanie z korzeni świerkowych w Beskidzie Śląskim
• Tradycje Barbórkowe oraz kult Św. Kingi wśród górników solnych kopalni w Bochni i Wieliczce
• Zwyczaje związane z kultem Św. Barbary oraz tradycje górników kruszcowych na ziemi tarnogórskiej
• Tradycje kulturowe górniczych orkiestr dętych z Górnego Śląska
• Bobowska koronka klockowa
• Plecionkarstwo na Śląsku Opolskim
• Zielarstwo i ziołolecznictwo na Śląsku Opolskim
• Tradycje hafciarskie w Dobrzeniu Wielkim
• Tradycja wykonywania, ubierania i noszenia żywieckiego stroju mieszczańskiego
• Tradycje flisackie na Dunajcu w Pieninach
• Tradycje rzeźbiarskie ośrodka w Kutnie
• Hafciarstwo kurpiowskie z Puszczy Zielonej
• Garncarstwo w Medyni Głogowskiej, Medyni Łańcuckiej, Pogwizdowie i Zalesiu
• Barabanienie wielkanocne w Iłży
• Wyplatanie koron żniwnych w Gogolinie
• Wawrzyńcowe hudy
• Hafciarstwo kaszubskie
• Cymbały – umiejętność budowania i praktyka gry w Polsce południowo-wschodniej
• Tkactwo dwuosnowowe powiatu węgrowskiego
• Tradycyjna hodowla i loty gołębi pocztowych

Wręczone zostały również 4 decyzje dotyczące wpisu do Krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego, który również ma charakter informacyjny. Stanowi formę upowszechniania wiedzy o programach, projektach i działaniach prowadzonych na terenie Polski, mających na celu ochronę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Obecnie rejestr obejmuje 10 wpisów.

• Biesiada Folkloru Ziemi Kaliskiej
• Reaktywacja i rozwój drzeworytu płazowskiego
• Działalność Bukowiańskiego Centrum Kultury Dom Ludowy w Bukowinie Tatrzańskiej
• Misterium Męki Pańskiej na rynku Miejskim w Górze Kalwarii

Organizacja jubileuszu „10 lat Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego” jest finansowana ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.