W dniach 6-7 czerwca, w Wilnie odbyła się konferencja “Towards the recovery of the culture sector of Ukraine“ oraz przedpremierowy pokaz filmu dokumentalnego “Wymazać Naród” (ang. “Erase the Nation”).
Przyszła odbudowa Ukrainy to temat co raz częściej podejmowany na międzynarodowych konferencjach. Deklaracja z Wilna (Vilnius Call for Action), podpisana przez ponad 30 państw, skutecznie zwiększa świadomość roli kultury w tym procesie. Dzięki temu podczas konferencji w Berlinie, w dniach 11-12 czerwca po raz pierwszy szczegółowo omówiono odbudowę sektora kultury Ukrainy. To duży sukces, który pozwoli uwzględnić potrzeby ochrony dziedzictwa i funkcjonowania instytucji kultury.
Polska aktywnie uczestniczy w tej dyskusji. Na konferencji w Wilnie “Towards the recovery of the culture sector of Ukraine“, która miała miejsce 6 – 7 czerwca, odbył się przedpremierowy pokaz filmu dokumentalnego “Wymazać Naród” (ang. “Erase the Nation”). Film zapowiedziała przedstawicielka Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Aleksandra Brodowska, kierownik zespołu zadaniowego pn. Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie.
W konferencji uczestniczyli przedstawiciele UNESCO, Komisji Europejskiej, ponad 30 państw z całego świata, a także przedstawiciele organizacji pozarządowych i międzynarodowych aktywnie wspierających Ukrainę w ochronie jej dziedzictwa. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego reprezentowała podsekretarz stanu Marta Cienkowska, która podkreśliła zaangażowanie Polski:
“Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP nieustannie podejmuje ogromny wysiłek, aby pomóc Ukrainie. Rząd Polski zdecydowanie popiera dążenie do zachowania dziedzictwa kulturowego, niezależnie od jego pochodzenia etnicznego lub narodowego. To przekonanie opiera się na fundamentalnym stwierdzeniu, że każda kultura i jej dziedzictwo są dziedzictwem ludzkości“.
Głównym przedmiotem obrad było 6 priorytetów w odbudowie sektora kultury na Ukrainie, które obejmują m.in. inwentaryzację strat, digitalizację czy budowanie odporności społecznej poprzez kulturę. Warto podkreślić, że polskie wsparcie odpowiada na wszystkie z tych postulatów. Podnoszenie świadomości na temat zniszczeń kultury i kluczowych potrzeb tego sektora oraz współpraca międzynarodowa w tym zakresie to kluczowe zadania Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie, powołanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, działającego w ramach Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
“Wymazać naród”, w reżyserii Tomasza Grzywaczewskiego, to reportaż oraz film dokumentalny, które zostały wyprodukowane na zlecenie Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Materiały ukazują zniszczenia ukraińskiego dziedzictwa kulturowego dokonane w trakcie rosyjskiej inwazji. Przedstawiono w nim straty, jakie poniosły placówki w różnych częściach Ukrainy oraz relacje pracowników ukraińskich instytucji kultury. Zebrane materiały dowodzą celowej walki rosyjskiego agresora z ukraińską tożsamością narodową. Premiera reportażu – z udziałem Wasyla Zwarycza, Ambasadora Ukrainy w Polsce – miała miejsce 17 stycznia 2023 roku w warszawskim kinie Kultura. W marcu reportaż obejrzało również 50 szefów zagranicznych misji dyplomatycznych w Polsce – w trakcie spotkania w Centrum Sztuki Współczesnej – Zamku Ujazdowskim.
Stałe Przedstawicielstwo RP przy Radzie Europy w Strasburgu wspólnie ze Stałym Przedstawicielstwem Ukrainy zorganizowało 25 września 2023 roku pokaz reportażu “Wymazać naród” dla około 60 osób. Wśród uczestników tego wydarzenia byli stali przedstawiciele większości krajów Unii Europejskiej. Po projekcji podjęto dyskusję na temat zbrodni wojennych dokonywanych przez Rosję na kulturze europejskiej. Podobne spotkania odbywały się również w przestrzeniach innych organizacji międzynarodowych, tj. w siedzibie Organizacji Bezpieceństwa i Współpracy w Europie w Wiedniu, w siedzibie Delegatury Unii Europejskiej w Skopje i European Union House w Rydze.
W Wilnie pokazaliśmy film dokumentalny, oparty częściowo na reportażu. Premiera filmu w Polsce planowana jest na wrzesień.
