Na wywóz na stałe za granicę poniższych przedmiotów niezbędne jest uzyskanie pozwolenia.

Ważne!

Zwróć uwagę, że przedmiot musi spełniać jednocześnie kryterium w wieku i wartości. Jeśli tak nie jest (np. obraz ma powyżej 50 lat, ale jest wart mniej niż 40 00 zł), to na jego wywóz na stałe za granicę nie potrzebujesz pozwolenia.

Ponadto pozwolenia na wywóz za granicę nie wymagają:

• zabytki podlegające zwrotowi na terytorium państwa Unii Europejskiej na podstawie prawomocnego wyroku nakazującego zwrot zagranicznego narodowego dobra kultury, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 25 maja 2017 r. o restytucji narodowych dóbr kultury;
• zabytki przywiezione z terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej, które są objęte procedurą odprawy czasowej lub procedurą uszlachetniania czynnego w rozumieniu przepisów prawa celnego;
• zabytki przywiezione z terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej, które były objęte procedurą dopuszczenia do obrotu ze zwolnieniem od należności celnych przywozowych, jeżeli wywóz tych zabytków następuje przed upływem 5 lat od dnia dopuszczenia do obrotu;
• zabytki przywiezione z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na okres nie dłuższy niż 3 lata, jeżeli wywozu tych zabytków dokonuje się na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
• zabytki przywiezione z zagranicy przez osoby korzystające z przywilejów lub immunitetów dyplomatycznych, w tym przywiezione w celu urządzenia wnętrz przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych;
• dzieła twórców żyjących niewpisane do inwentarzy muzeów albo niewchodzące w skład narodowego zasobu bibliotecznego;
• dzieła twórców żyjących podlegające zwrotowi na terytorium państwa Unii Europejskiej na podstawie prawomocnego wyroku nakazującego zwrot zagranicznego narodowego dobra kultury, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 25 maja 2017 r. o restytucji narodowych dóbr kultury;
• zabytki przemieszczane przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej i objęte kategoriami A.1-A.15 wymienionymi w załączniku do rozporządzenia Rady (EWG) nr 116/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie wywozu dóbr kultury (Dz. Urz. WE L 39 z dnia 10.02.2009), jeżeli ich wartość jest niższa od progów finansowych wymienionych w pkt B tego załącznika;
• zabytki, które posiadają potwierdzenie wwozu wystawione przez organ celny lub Straż Graniczną zgodnie z art. 59 ust. 3 pkt 4.

Podstawa prawna: art. 59 ust. 1 Ustawy  z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 840).  

W celu udokumentowania, że zabytek nie wymagał uzyskiwania pozwolenia na wywóz, warto podczas transportu za granicę przedłożyć celnikom jeden (lub więcej) z poniższych dokumentów:

• ocenę wskazującą czas powstania zabytku wykonaną przez instytucję kultury wyspecjalizowaną w opiece nad zabytkami, rzeczoznawcę ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub organ administracji publicznej;
• wycenę zabytku wykonaną przez instytucję kultury wyspecjalizowaną w opiece nad zabytkami, rzeczoznawcę ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• fakturę zawierającą dane pozwalające na identyfikację przedmiotu, wystawioną przez podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• potwierdzenie wwozu zabytku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zawierające fotografię zabytku, wystawione w przejściach granicznych przez organ celny, a w przypadku jego braku przez organ Straży Granicznej.;
• ubezpieczenie przewozu zabytku z zagranicy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• pozwolenie na wywóz zabytku z terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Jeżeli osoba dokonująca wywozu zabytku nie przedstawi żadnego z ww. dokumentów lub istnieje uzasadniona obawa, że dokument ten nie jest wiarygodny, organ Straży Granicznej lub organ celny może zatrzymać ten zabytek na czas niezbędny do ustalenia, czy wywóz zabytku mógł być dokonywany bez pozwolenia.

Wniosek wraz z załącznikami (listę załączników znajdziesz poniżej) złóż w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków właściwym dla miejsca przechowywania zabytku, który chcesz wywieźć.

Aktualną listę urzędów wraz z podległymi im delegaturami znadziesz na stronie: https://www.gov.pl/web/kultura/konserwatorzy-zabytkow

Na stronie internetowej urzędu znajdziesz formularz wniosku o wydanie pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę oraz wzory oświadczeń. Jeśli nie zostały one umieszczony na stronie, skontaktuj się z urzędem, żeby uzyskać informacje, jak przygotować takie pisma.

Wymagane dokumenty i załączniki:

1. Wniosek o wydanie jednorazowego pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę.
   Wniosek zawiera: imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres wnioskodawcy (albo nazwę, siedzibę i adres jednostki organizacyjnej będącej wnioskodawcą), określenie zabytku wraz z opisem umożliwiającym jego identyfikację, uzasadnienie wniosku.
   Wniosek podpisuje odręcznie właściciel zabytku.
2. Oświadczenie o własności zabytku
   Wniosek podpisuje odręcznie właściciel zabytku.
3. Oświadczenie, że przedmiot nie jest wpisany do rejestru zabytków
   Wniosek podpisuje odręcznie właściciel zabytku.
4. Co najmniej 2 kolorowe fotografie zabytku o wymiarach nie mniejszych niż 9 x 13 cm dokumentujące jego dwa różne ujęcia.
5. Dowód opłaty skarbowej w wysokości 100 zł na rachunek Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, Centrum Obsługi Podatnika, ul. Obozowa 57, 00-056 Warszawa, nr konta 21 1030 1508 0000 0005 5000 0070, tytułem uiszczenia opłaty za wydanie; w tytule podaj rodzaj/nazwę zabytku, np. markę samochodu, tytuł i autora obrazu.

Dodatkowo, jeśli:

• właściciela zabytku będzie reprezentował pełnomocnik, to do dokumentów dołącza się pełnomocnictwo do prowadzenia sprawy oraz dowód uiszczenia opłaty skarbowej za prowadzenie sprawy przez pełnomocnika. Opłata wynosi 17 zł i jest wnoszona na wyżej wymieniony rachunek Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy;
• wnioskodawca nie jest właścicielem zabytku, to do dokumentów dołącza się zgodę właściciela na wywóz zabytku za granicę;
• wnioskodawcą jest jednostka organizacyjna, a dokumenty podpisuje jej przedstawiciel, to należy dołączyć wyciąg z KRS potwierdzający prawo tej osoby do reprezentowania jednostki organizacyjnej.

W przypadku pojazdu zabytkowego warto też załączyć kserokopię karty ewidencyjnej ruchomego zabytku techniki, w przypadku dzieła sztuki – kopię jego wyceny lub dowodu zakupu. Wszelkie dokumenty lub oświadczenia dotyczące proweniencji obiektu są przydatne do rozpatrzenia sprawy i mogą przyspieszyć wydanie pozwolenia.

Uwaga! Jeżeli zabytek ma być wywieziony poza Unię Europejską, a spełnia przy tym jednocześnie kryteria wieku i wartości (tabela poniżej), potrzebny będzie wniosek unijny (zgodny z rozporządzeniem Rady Europy dotyczącym wywozu dóbr kultury). W przypadku gdy zabytek ich nie spełnia, składa się standardowy wniosek.

Wojewódzki Konserwator Zabytków (Urząd Ochrony Zabytków) ustala z wnioskodawcą termin oględzin zabytku. Po oględzinach dokumenty zostają przekazane do Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Instytut może wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku. W toku postępowania Instytut może poprosić o przeprowadzenie dodatkowych oględzin, w których bierze udział ekspert wykonujący opinię w sprawie lub pracownicy Instytutu.

Podstawowym elementem przeprowadzanej analizy merytorycznej lub ekspertyzy dotyczącej zabytku zgłoszonego do wywozu na stałe za granicę jest test VoH (Value of Heritage). Pozwala on ustalić, czy zabytek ma szczególną wartość dla dziedzictwa kulturowego, co z kolei może skutkować podjęciem przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego decyzji o odmowie wydania jednorazowego pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę.

Na test VoH składają się pytania:

1. czy opiniowany zabytek posiada istotne związki z dziedzictwem narodowym, przejawiające się w powiązaniach samego zabytku, jego twórcy lub właścicieli czy posiadaczy z historią kraju i życiem jego obywateli;
2. czy opiniowany zabytek posiada wyjątkowe cechy artystyczne oraz szczególne znaczenie dla określonej dziedziny sztuki, nauki lub kultury;
3. czy opiniowany zabytek posiada wartości artystyczne, historyczne i naukowe, czyniące go reprezentatywnym w skali światowej lub krajowej dla danego okresu, rodzaju lub grupy artystycznej;
4. czy można uznać opiniowany zabytek za prekursorski w skali światowej lub krajowej pod względem stylistycznym, typologicznym lub technicznym;
5. czy zachodzi możliwość uszczuplenia polskich zbiorów na skutek wywozu opiniowanego zabytku na stałe za granicę (informacja o obecności podobnych obiektów w polskich muzeach lub zbiorach prywatnych);
6. jaka jest szacunkowa wartość obiektu (kwota bez przybliżeń).

Pozwolenie jest podpisywane przez Generalną Konserwator Zabytków z upoważnienia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wnioskodawca może otrzymać pozwolenie listem poleconym lub może je odebrać osobiście w siedzibie Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie po wcześniejszym kontakcie z pracownikiem Instytutu.

Masz pytania?  Poniżej, w sekcji “Pytania i odpowiedzi”, znajdują sie odpowiedzi na najczęstsze wątpliwości związane z uzyskaniem pozwolenia na wywóz zabytku na stałe za granicę. Możesz również skontaktować się z Narodowym Instytutem Dziedzictwa pod numerem telefonu: +48 22 55 15 583.

Ile kosztuje wydanie pozwolenia?
100 zł. Tyle wynosi opłata skarbowa, którą wnioskodawca wnosi na rachunek Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, Centrum Obsługi Podatnika, ul. Obozowa 57, 00-056 Warszawa,
nr konta 21 1030 1508 0000 0005 5000 0070.
Jeśli wnioskodawca jest reprezentowany przez pełnomocnika, dodatkowo wnosi opłatę 17 zł na wskazany wyżej rachunek.

Czy za próbę wywozu zabytku za granicę bez pozwolenia grożą kary?
Wywóz zabytku bez wymaganego zezwolenia jest przestępstwem, za które grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (art. 109 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. z 2021 r. poz. 710). Sąd może orzec dodatkowo przepadek wywożonych obiektów i nawiązkę na wskazany cel społeczny.
Kodeks karny skarbowy (art. 86 par. 1 i 2) stanowi: „Kto, nie dopełniając ciążącego na nim obowiązku celnego, przywozi z zagranicy lub wywozi za granicę towar bez jego przedstawienia organowi celnemu lub zgłoszenia celnego, przez co naraża należność celną na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
Tej samej karze podlega sprawca, jeżeli przemyt celny dotyczy towaru w obrocie z zagranicą, co do którego istnieje reglamentacja pozataryfowa.
W przypadku wywozu zabytków zastosowanie ma art. 86 par 2, jeżeli tylko zabytek wymagał pozwolenia na wywóz. Wtedy następuje zbieg przestępstw z artykułem 109 ustawy o ochronie zabytków”.

Czy pozwolenie wydawane jest dla zabytku, czy dla jego właściciela?
Na dokumencie widnieją zarówno imię i nazwisko właściciela zabytku, jak i informacje o zabytku.

Czy może mnie reprezentować pełnomocnik?
Tak, wnioskodawcę może reprezentować pełnomocnik. W tym celu wnioskodawca dołącza do wniosku oświadczenie woli (pełnomocnictwo) oraz uiszcza opłatę skarbową (17 zł) za prowadzenie sprawy przez pełnomocnika na rachunek Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, Centrum Obsługi Podatnika, ul. Obozowa 57, 00-056 Warszawa, nr konta 21 1030 1508 0000 0005 5000 0070.

Czy tylko właściciel może wystąpić o pozwolenie?
Wnioskodawca nie musi być właścicielem zabytku. Jeśli wnioskodawca, który nie jest właścicielem zabytku, ma wywieźć zabytek, to właściciel dołącza do wniosku oświadczenie, że wyraża zgodę na wywóz zabytku za granicę.

Czy mogę otrzymać pozwolenie na wywóz kilku rzeczy?
Pozwolenie na jednorazowy wywóz zabytku wydawane jest dla jednego zabytku. Wniosek także składa się dla jednego zabytku. Pozwolenie na wywóz grupy obiektów można uzyskać tylko wtedy, gdy stanowią one kolekcję.

Jak długo ważne jest pozwolenie?
Pozwolenie jest ważne rok od daty wydania.

Na jakie kraje ważne jest pozwolenie?
W pozwoleniu nie jest wyszczególniony kraj docelowy. We wniosku o wydanie pozwolenia należy wpisać kraj wywozu, ale służy to przede wszystkim ustaleniu czy obiekt wyjeżdża poza granice celne UE.

Ile się czeka na pozwolenie?
Oczekiwanie na decyzję w sprawie pozwolenia zależy od wielu czynników, m.in. stopnia skomplikowania sprawy, konieczności uzupełnienia dokumentów itd. Średni czas oczekiwania to 4 miesiące.

Dział Bezpieczeństwa Zabytków

tel.: +48 22 55 15 583