Projekt „Dziedzictwo kulturowe a zmiany klimatu. Nowe perspektywy” / „ Cultural Heritage and the Climate Changes. New Perspectives” został przygotowany jako dalsza część bilateralnego, eksperckiego dyskursu. Rozpoczęły go w 2022 r. zespoły Norweskiego Dyrektoriatu ds. Dziedzictwa Kulturowego (Riksantikvaren) oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID) w ramach projektu Dziedzictwo kulturowe i zmiany klimatu. Całość została sfinansowana z Funduszu Wymiany Dwustronnej dzięki wsparciu Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MF EOG) i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021 w zakresie programu Kultura.

Głównymi celami inicjatywy dwustronnej było kompleksowe poznanie modelu konserwacji zapobiegawczej oraz określenie możliwości i wyzwań związanych z wdrożeniem analogicznych rozwiązań (lub tylko ich poszczególnych komponentów) w Polsce i Norwegii. Model ten oparty jest na holenderskim wzorcu organizacji Monumentenwacht (MW). Jego główne założenie polega na systemowym wsparciu właścicieli i użytkowników w utrzymaniu należytego stanu technicznego zabytkowych obiektów. Jest to realizowane przede wszystkim dzięki regularnym, cyklicznym przeglądom i inspekcjom budowlanym. Zajmują się tym wykwalifikowani inspektorzy, którzy w razie konieczności dokonują doraźnych, drobnych napraw niewymagających uzgodnień i pozwoleń administracyjnych.

W związku z tym, aby stworzyć szerokie ramy dla holistycznego poznania systemu monitoringu i konserwacji zapobiegawczej, oraz umożliwić jego potencjalne wdrożenie w Norwegii i w Polsce, obie partnerskie instytucje – Narodowy Instytut Dziedzictwa i Riksantikvaren – powołały interdyscyplinarną grupę ekspertów. W jej skład weszli architekci, historycy sztuki, konserwatorzy, a także eksperci w trzech obszarach: w zakresie wpływu zmian klimatycznych na dziedzictwo, specjalizujący się w prawie ochrony dziedzictwa oraz zajmujący się zagadnieniami dziedzictwa niematerialnego. Ze względu na charakter inicjatywy bilateralne działania zaplanowano w różnorodnej formie. Złożyły się na to: seria spotkań on-line, stacjonarne seminarium w Polsce, podróż studyjna do siedziby organizacji Monumentenwacht Noord Brabant w Holandii oraz Monumentenwacht Vlaanderen w Belgii, a także udział obu zespołów w międzynarodowej konferencji Preserving by Maintaining w Bratysławie.

Raport podsumowujący wszystkie spotkania oraz ukazujący możliwe drogi wdrożenia podobnego systemu w Polsce i w Norwegii dostępny jest za zakładce Do Pobrania (poniżej)