Ukazał się nowy numer czasopisma „Ochrona Zabytków” (1/2023), w dużej mierze poświęcony architekturze drewnianej. Postawienie akurat na tę tematykę jest nieprzypadkowe, w tym roku przypadają bowiem dwa jubileusze wpisów naszych obiektów architektury drewnianej na Listę światowego dziedzictwa UNESCO – kościołów południowej Małopolski (dwudziestolecie) oraz cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat (dziesięciolecie).

Według statystyk prowadzonych przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w krajowej ewidencji zabytków znajduje się obecnie 145 261 obiektów architektury, w tym 39 960 to obiekty drewniane. Jedynie 6475 spośród nich zostało wpisanych do rejestru zabytków. Mimo że ten nieodnawialny zasób ciągle maleje, wciąż możemy zachwycać się maestrią dawnych cieśli, którzy z drewna wznosili konstrukcje pełniące swe funkcje przez nierzadko kilkaset lat. Zainteresowanie społeczne tymi zabytkami systematycznie rośnie, tworzone są szlaki architektury drewnianej, licznie odwiedzane przez turystów i miłośników dawnego rzemiosła.

Na początek Jadwiga Stęchły zwraca uwagę na wartość zabytkowej stolarki drzwiowej i potrzebę jej ochrony, co jest niezwykle istotne w dobie coraz częstszej wymiany historycznych drzwi na nowe. Dalej Anna Maria Cymborowska-Waluś na podstawie map Krakowa i starych pamiętników mieszkańców Bieżanowa opisuje zmiany charakteru zabudowy tej dawnej podkrakowskiej wsi, w której wiejskie drewniane budynki współistniały z tkanką miejską. Autorka stara się uchwycić moment przemiany niegdysiejszej wsi w część zurbanizowanego Krakowa. Paweł Pencakowski pochylił się natomiast nad przekształceniami konstrukcji i struktury architektonicznej Ołtarza Mariackiego na przestrzeni ponad 500 lat. Z bazyliką Mariacką jest związany także tekst Marii Zając, Marii Goryl, Łucji Rodzik-Czałki oraz Anny Mikołajskiej. Badaczki przedstawiają wyniki badań i prac konserwatorskich nad datowanym na XV wiek obrazem z tamtejszej kolekcji Matka Boska z Dzieciątkiem z różą w ramie relikwiarzowej.

W numerze nie zabrakło artykułów prezentujących sylwetki architektów. Natalia Skiepko przybliża postać i dorobek architektoniczny Franciszka Kopkowicza, który wspólnie z bratem Leonem zaprojektował ponad 150 budynków w Zakopanem. Agnieszka Partridge zaś prześledziła projekty cmentarzy wojennych w Limanowej i okolicach autorstwa Austriaka Gustava Ludwiga, podczas I wojny światowej wcielonego do Kriegsgräber Abteilung Krakau (Krakowskiego Oddziału Grobów Wojennych).

O stworzenie swoistego przewodnika, który ma ułatwić analizę klimatu w obiekcie zabytkowym i właściwą interpretację wyników pomiarów, pokusiła się Bogumiła J. Rouba. W swoim tekście autorka zwraca uwagę na konieczność odpowiedniego doboru na przykład rodzaju ogrzewania do zabytkowego kościoła, tak aby nie destabilizowało ono klimatu, a tym samym nie przyspieszało niszczenia budynku.

Czasopismo niedawno przeszło metamorfozę, która służyła między innymi temu, by poszerzyć publikowane treści o materiały prezentujące wyniki badań naszych sąsiadów. Owocem tego jest zamieszczony na łamach najnowszej „Ochrony Zabytków” anglojęzyczny tekst ukraińskich badaczek – Olgi Ryzhovej i Inny Ivakiny. Ich artykuł to przegląd kijowskiego malarstwa na metalowych podłożach, datowanego na okres od końca XVII do pierwszej ćwierci XX wieku.

Najnowszą „Ochronę Zabytków” zamyka tekst Janusza Rymszy. Przedstawia on historię Kanału Augustowskiego – zbudowanego w ciągu niespełna sześciu lat cennego obiektu hydrotechnicznego z pierwszej połowy XIX wieku, który zachował się do dziś w niepowtarzalnej technicznej, historycznej i krajobrazowej formie.

Wszystkie artykuły z nowego numeru można pobrać na stronie https://ochronazabytkow.nid.pl/numery/ochrona-zabytkow-1-2023/. Zachęcamy do lektury!

„Ochrona Zabytków” to specjalistyczne czasopismo poświęcone tematyce ochrony dziedzictwa kulturowego, konserwacji i badaniu obiektów zabytkowych. Zakres tematyczny publikowanych artykułów obejmuje zagadnienia teoretyczne i praktyczne z dziedzin: konserwacja i restauracja zabytków, historia sztuki, architektura i urbanistyka, architektura krajobrazu, archeologia, etnologia, prawo w ochronie zabytków, zarządzanie dziedzictwem.

Czasopismo od ponad 70 lat prezentuje osiągnięcia konserwatorów, historyków sztuki, archeologów, architektów i innych osób zajmujących się szeroko pojętą ochroną dziedzictwa kulturowego. Łamy „Ochrony Zabytków” otwarte są zarówno dla naukowców, jak i praktyków, a podstawowym warunkiem publikacji jest wysoki poziom merytoryczny artykułów.

Wydawnictwo dostępne jest w wersji elektronicznej w Bibliotece Nauki, a archiwalne numery można znaleźć w bazie BazHum. Od 2020 roku „Ochrona Zabytków” jest indeksowana w bazie Scopus. „Ochrona Zabytków” ujęta jest w wykazie czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych Ministerstwa Edukacji i Nauki (identyfikator 29441; 40 pkt). Od 2014 roku „Ochrona Zabytków” jest półrocznikiem, a od roku 2023 wersją pierwotną (referencyjną) jest wersja elektroniczna w otwartym dostępie.

Więcej informacji na temat „Ochrony Zabytków” na stronie ochronazabytkow.nid.pl.