Za nami otwarcie konferencji ICOMOS zorganizowanej z okazji 30. rocznicy Dokumentu z Nara. To spotkanie konserwatorów, naukowców i przedstawicieli instytucji kultury, którzy rozmawiają o tym, jak analizować autentyzm obiektów i co oznacza on w kontekście potrzeby adaptacji historycznych budynków do nowych funkcji. Wydarzenie, współorganizowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, potrwa do 3 grudnia. Na koniec drugiego dnia konferencji wręczone zostaną nagrody Generalnego Konserwatora Zabytków i PKN ICOMOS im. profesora Jana Zachwatowicza za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań i ochrony zabytków.
2 grudnia, w Arkadach Kubickiego, w Zamku Królewskim w Warszawie rozpoczęła się konferencja pt. „Autentyzm zabytków – 30 lat Dokumentu z Nara o autentyzmie”. Wydarzenie zgromadziło wybitne grono specjalistów, którzy przez najbliższe dwa dni dyskutować będą na temat jednego z kluczowych zagadnień ochrony dziedzictwa – autentyzmu.
W 2024 roku okrągłe rocznice obchodzą dwa dokumenty – 60-lecie Karty Weneckiej i 30-lecie Dokumentu z Nara to okazje do spojrzenia na zachodzące na przestrzeni lat zmiany i bieżące potrzeby w zakresie teorii konserwatorskiej. Te akta, choć odmienne w swoim charakterze, wspólnie określają autentyzm jako kluczowy parametr dziedzictwa.
Wśród wyzwań stojących przed współczesnymi konserwatorami znajdują się adaptacja zabytków do nowych funkcji, zmian klimatu czy zmieniające się oczekiwania społeczne. Konferencja ma na celu omówienie metod analizy i ochrony autentyzmu, od którego zależy naukowa, historyczna i artystyczna wartość dziedzictwa. Organizatorami wydarzenia są Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS-POLSKA, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Zamek Królewski w Warszawie oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Dzień 1 konferencji
Konferencja rozpoczęła się 2 grudnia, a przemówienia otwierające wygłosiły Marlena Happach, dyrektorka Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz prof. Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk, dyrektorka Zamku Królewskiego.
Dyrektorka NID w szczególności podkreśliła:
Cieszę się, że jako Narodowy Instytut Dziedzictwa wraz z ICOMOS Polska współtworzymy to ważne dla świata konserwatorów wydarzenie. Tematyka dzisiejszej konferencji jest szczególnie istotna. Coraz częściej stajemy przed pytaniem w jaki sposób możemy remontować czy udostępniać zachowując autentyzm obiektu. Wierzę, że to dwudniowe spotkanie będzie doskonałą okazją do wymiany doświadczeń i rozmów o różnych możliwościach opieki nad obiektami zabytkowymi.
W ramach pierwszej sesji tematycznej zatytułowanej „Pojęcie autentyzmu jako element teorii konserwatorskiej”, prelekcje wygłosili dr Karolina Zimna-Kawecka, prof. Wojciech Kowalski oraz dr hab. Miron Urbaniak. Poruszane zagadnienia dotyczyły aspektów prawnych i określania wartości poszczególnych kategorii zabytków, w szczególności zabytków techniki. Podczas drugiej sesji, dotyczącej metodologii analizy autentyzmu, głos zabrali prof. Bogusław Szmygin, prof. Jakub Lewicki, Jakub Urban i Filip Tomaszewski. Niezwykle cenne było spojrzenie na temat z perspektywy praktyki konserwatorskiej.
Dzień 2 konferencji
Drugiego dnia konferencji, 3 grudnia, odbyła się trzecia sesja poświęcona krytycznej analizie autentyzmu na przykładach konkretnych obiektów. Dr hab. Krystyna Kirschke zaprezentowała studium przypadku powojennej rekonstrukcji kamienic na Starym Mieście we Wrocławiu. O ochronie autentyzmu stanowisk archeologicznych opowiedziała dr hab. Grażyna Stojak. Łukasz Woźniak wraz Anną Woźniak wygłosili prelekcję pt. „380. rocznica odsłonięcia Kolumny Zygmuntowskiej w przestrzeni placu Zamkowego w Warszawie – autentyzm miejsca, obiektu, materiału i znaczenia zabytków”.
Konferencja zakończyła się uroczystością wręczenia nagrody Generalnego Konserwatora Zabytków i PKN ICOMOS im. profesora Jana Zachwatowicza za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań i ochrony zabytków. Jednym z laureatów został dr Grzegorz Grajewski, kierownik Oddziału Terenowego NID we Wrocławiu, który realizował program rozbudowy i budowy merytorycznych podstaw opieki oraz ochrony nad zabytkami województwa dolnośląskiego. Jego działania miały istotny wpływ na wpisanie Kościoła Pokoju w Jaworze i Świdnicy oraz Hali Stulecia we Wrocławiu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W 2022 roku otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za swoje osiągnięcia w dziedzinie kultury. Następnie Laudację wygłosił Marek Konopka, niegdyś Dyrektor Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Warszawie. Drugim nagrodzonym został Lech Narębski wieloletni pracownik służb konserwatorskich z Torunia. W przeszłości pełnił funkcje wojewódzkiego konserwatora zabytków w Kaliszu oraz miejskiego konserwatora zabytków w Toruniu. Był współautorem Karty Ochrony Fortyfikacji ICOMOS-POLSKA oraz Wytycznych Generalnego Konserwatora Zabytków dotyczących ochrony zabytkowych obiektów budownictwa obronnego. Brał również udział w opracowywaniu wielu programów ochrony konserwatorskiej, w tym dotyczącego Zespołu Staromiejskiego w Toruniu, znajdującego się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Nagrody wręczyła Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalna Konserwator Zabytków, Bożena Żelazowska. Laureatom serdecznie gratulujemy!
