Już w najbliższy weekend Europejskie Dni Archeologii 2023!

Święto archeologii i dziedzictwa archeologicznego – Europejskie Dni Archeologii (#EDA), już w ten weekend! Wyjątkowym miejscem inauguracji tegorocznej edycji w Polsce było Muzeum Archeologiczne i Rezerwat Krzemionki – największy na świecie kompleks kopalni krzemienia pasiastego, wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Koordynatorem #EDA w Polsce jest Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Każdego roku, podczas Europejskich Dni Archeologii organizowane są liczne wykłady, warsztaty, prezentacje i pokazy, które umożliwiają uczestnikom zapoznanie się z pracą archeologów oraz aktywnym udziałem w odkrywaniu tajemnic przeszłości. Wyjątkowym miejscem, gdzie w środę, 14 czerwca, rozpoczęła się ta niezwykła podróż w przeszłość, było Muzeum Archeologiczne i Rezerwat Krzemionki, oddział Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim.

Rezerwat Krzemionki to jedno z najważniejszych w Europie miejsc związanych z archeologią neolitu. To tu odkryto unikalne stanowisko wydobycia krzemienia, które przyciąga badaczy i entuzjastów z całego świata, co zostało docenione w 2019 roku, wpisem na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

W uroczystej inauguracji #EDA udział wzięli między innymi: Pascal Ratier, koordynator EDA z Narodowego Instytutu Archeologicznych Badań Ratowniczych (Inrap), Marcin Bęben, Dyrektor Generalny Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego, Joanna Modras, Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Marzena Dębniak, starosta powiatu ostrowieckiego, Andrzej Jabłoński, wicestarosta powiatu ostrowieckiego, dr Henryk Kowalczyk, kierownik oddziału Wczesnopiastowska Rezydencja na Ostrowie Lednickim, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, dr hab. Marek Górski, dyrektor Muzeum Archeologicznego w Krakowie, prof. dr hab. Robert Kotowski, dyrektor Muzeum Narodowego w Kielcach; dr hab. Mikołaj Getka-Kenig, dyrektor Muzeum Zamkowego w Sandomierzu; Kinga Kędziora, zastępca dyrektora Muzeum Zamkowego w Sandomierzu, ks. Andrzej Rusak, dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu, dr Andrzej Przychodni, dyrektor Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim oraz dr hab. Katarzyna Zalasińska, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Przybyłych gości przywitał gospodarz miejsca, dr Andrzej Przychodni, dyrektor Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim:

– Cieszę się, że inauguracja Europejskich Dni Archeologii odbywa się w miejscu szczególnie ważnym dla polskiej archeologii, które w 2019 roku zostało docenione wpisem na Listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

Europejskie Dni Archeologii organizowane są w celu promowania świadomości społecznej na temat znaczenia archeologii i dziedzictwa kulturowego, jak podkreśliła dr. hab. Katarzyna Zalasińska, Dyrektor NID:

– Europejskie Dni Archeologii to okazja do odkrywania tajemnic przeszłości, poznawania historii oraz eksplorowania dziedzictwa kulturowego poprzez różnorodne aktywności i wydarzenia. W tym roku organizatorzy z całej Polski zaplanowali warsztaty, pikniki, gry terenowe, rajdy rowerowe, wystawy, prelekcje i wiele innych ciekawych wydarzeń. EDA to również doskonała okazja do podkreślenia znaczenia naszego dziedzictwa kulturowego. Wierzę, że te wydarzenia przyczynią się do jeszcze większego zrozumienia i docenienia naszej wspólnej przeszłości, jednocząc nas w dążeniu do ochrony i zachowania naszych archeologicznych zabytków.

Joanna Modras, Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków zauważyła, że archeologia służy spotkaniu przeszłości z przyszłością:

– W centrum archeologii jest człowiek. Nie spotkałam archeologa, dla którego praca nie byłaby pasją. Z drugiej strony są ludzie, społeczeństwa i kultury, które poznajemy. Dopiero praca archeologów potrafi stworzyć więzi między nami dzisiaj, a przeszłością. Europejskie Dni Archeologii są właśnie po to, by stworzyć więź między nami, którzy żyjemy tu i teraz, a tymi wszystkimi ludźmi, którzy żyli przed wiekami.

Pascal Ratier z Narodowego Instytutu Archeologicznych Badań Ratowniczych (Institut national de recherches archéologiques préventives), instytucji, która zainicjowała #EDA, przypomniał historię powstania europejskiego wydarzenia promującego archeologię:

– Europejskie Dni Archeologii to inicjatywa, która została zainicjowana w roku 2010 jako wydarzenie francuskie, przez Narodowy Instytut Archeologicznych Badań Ratowniczych (Inrap). Pomysł na #EDA narodził się z potrzeby promowania i upowszechniania wiedzy na temat archeologii oraz zachęcania społeczeństwa do aktywnego uczestnictwa w odkrywaniu i poznawaniu dziedzictwa kulturowego. Wydarzenia mają na celu upowszechnianie historii w sposób dostępny i interesujący dla szerokiego grona odbiorców. Cieszę się, że ta inicjatywa tak bardzo się rozrasta. W tym roku do dziś zarejestrowanych zostało już ponad 1700 wydarzeń w całej Europie.

Starosta powiatu ostrowieckiego, Marzena Dębniak, podkreśliła jak ważna dla rozwoju miejsc ochrony i promocji dziedzictwa jest współpraca samorządu i instytucji rządowych. Od 2022 roku powiat ostrowiecki współprowadzi muzeum w Krzemionkach z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego:

– Do 2022 roku, sami musieliśmy mierzyć się z trudem prowadzenia muzeum. Nasza współpraca z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego pozwala na stabilny rozwój tej ważnej instytucji kultury, jaką jest Muzeum Archeologiczne i Rezerwat Krzemionki.

Inauguracji #EDA towarzyszyła sesja poświęcona popularyzacji archeologii. Dr Agnieszka Oniszczuk i dr Nina Glińska z Narodowego Instytutu Dziedzictwa przedstawiły badania społeczne dotyczące wiedzy i świadomości społeczeństwa na temat dziedzictwa archeologicznego. Zaprezentowano również innowacyjny Program AZP+ Nieinwazyjne wsparcie zarządzania dziedzictwem archeologicznym, który wykorzystuje nieinwazyjne metody badań archeologicznych, umożliwiając odkrywanie tajemnic przeszłości bez naruszania zabytków. Omówiono także temat archeologii wspólnotowej w społecznościach lokalnych na przykładzie wsi Góry Wysokie:

– Chciałabym, aby zabytki archeologiczne, znajdowane m.in. na polach, postrzegane były jako wspólne dobro i świadectwa historii, a także, aby dzięki nim mieszkańcy czuli się spadkobiercami kultury, dumnymi z pozostałości minionych epok, i aby sami przyczyniali się do ochrony dziedzictwa – powiedziała popularyzatorka archeologii dr Katarzyna Radziwiłko.

Celem sesji było propagowanie wiedzy o archeologii oraz zachęcenie do ochrony i szacunku dla dziedzictwa archeologicznego.

Zabytki archeologiczne w Polsce

Dziedzictwo archeologiczne jest istotnym elementem naszego kulturowego dziedzictwa, dostarczającym informacji o historii człowieka. Badania archeologiczne, dzielące się na zabytki ruchome i nieruchome, mają na celu poznanie funkcji, chronologii i zasięgu odkryć. W Polsce zarejestrowano ponad 469 000 nieruchomych zabytków archeologicznych, głównie dzięki programowi Archeologiczne Zdjęcie Polski (AZP), obejmującemu 7814 stanowisk (stan na 12.06.2023r.). Rezerwat archeologiczny w Biskupinie, neolityczne kopalnie krzemienia w Krzemionkach i Ostrów Lednicki to tylko kilka przykładów zabytków uznanych przez Prezydenta RP za Pomniki Historii. Unikatowe, pradziejowe kopalnie w Krzemionkach trafiły w 2019 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

EDA 2023 – polecane wydarzenia w Polsce

Europejskie Dni Archeologii to doskonała okazja do odkrywania przeszłości, poznawania historii i eksplorowania dziedzictwa kulturowego poprzez różnorodne wydarzenia. 16, 17 i 18 czerwca to daty, które warto zarezerwować, aby wziąć udział w fascynującej przygodzie z archeologią. Zapraszamy do zapoznania się z listą wydarzeń rekomendowanych przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Inauguracja Europejskich Dni Archeologii 2023 w Polsce – Muzeum Archeologiczne i Rezerwat Krzemionki, fot. Tobiasz Bułynko