bip
Powrót
Program AZP+. Nieinwazyjne wsparcie zarządzania dziedzictwem archeologicznym
O programie

Program AZP+. Nieinwazyjne wsparcie zarządzania dziedzictwem archeologicznym to propozycja ogólnopolskiej strategii rozpoznawania dziedzictwa archeologicznego metodami nieinwazyjnymi, która uwzględnia również zapewnienie narzędzi do efektywniejszego zarządzania dziedzictwem, podnoszenie kwalifikacji służb konserwatorskich i badaczy, a także popularyzację wiedzy związanej z archeologią i współpracę ze społeczeństwem.

Nadrzędnym celem Programu AZP+ jest ochrona reliktów archeologicznych in situ, w miejscu ich położenia, zgodnie z postanowieniami Europejskiej konwencji o ochronie dziedzictwa archeologicznego (Konwencji Maltańskiej), ratyfikowanej przez Polskę w 1995 roku.

Założenia Programu powstały dzięki współpracy Narodowego Instytutu Dziedzictwa z uznanymi specjalistami, reprezentującymi ośrodki naukowe w całej Polsce i różne specjalizacje związane z wykorzystywaniem metod nieinwazyjnych w archeologii, a także inne dziedziny nauki. Ważnymi współtwórcami Programu są również przedstawiciele urzędów konserwatorskich. Tworzenie koncepcji Programu AZP+ w interdyscyplinarnym zespole zaowocowało szerokim podejściem, zarówno do współczesnych możliwości, jak i potrzeb różnych grup odbiorców, a przede wszystkim do wieloaspektowości zagadnień związanych z dziedzictwem archeologicznym.

Lista nieinwazyjnych metod badawczych, których stosowanie proponowane jest w ramach Programu AZP+, nie jest zamknięta. Wśród nich wymienić można analizę fotografii lotniczych, zobrazowań satelitarnych, pochodnych lotniczego skanowania laserowego, metody geofizyczne czy badania powierzchniowe. Promowane jest też testowanie zupełnie nowych metod i narzędzi. Absolutnie niezbędne jest wykorzystywanie w badaniach ogólnodostępnych danych przestrzennych, teledetekcyjnych i kartograficznych, w tym także archiwalnych. Kluczowym jest, aby nie ograniczać się tylko do jednej metody, lecz umiejętnie je dobierać i łączyć, w zależności od celów prospekcji, sposobu zagospodarowania terenu, gleby, warunków klimatycznych, będąc świadomym zarówno potencjału poszczególnych metod, jak i ograniczeń. W ramach Programu AZP+ tworzone będą warunki do tego, aby metody nieinwazyjne były powszechnie stosowane i aby ich wyniki zajmowały ważne miejsce w procesie podejmowania decyzji konserwatorskich. Jednym z elementów, które mają to umożliwić, są działania edukacyjne, m.in. opracowywanie ogólnodostępnych e-szkoleń oraz kolejnych modułów poradnika dotyczącego wykorzystywania metod nieinwazyjnych w archeologii.

Ważne miejsce w założeniach Programu AZP+ zajmuje próba zwrócenia uwagi na dziedzictwo nieodległej przeszłości, a także przeszły krajobraz (krajobraz archeologiczny), uwzględniający złożoność relacji i działań ludzkich w przeszłości, których nie da się ograniczyć do wyizolowanych stanowisk archeologicznych.

Program bazuje na budowaniu współpracy pomiędzy specjalistami różnych dziedzin, pomiędzy badaczami a osobami zarządzającymi dziedzictwem archeologicznym, pomiędzy archeologami a społeczeństwem. Jednym z celów Programu jest również zapewnienie współpracy międzyinstytucjonalnej w zakresie udostępniania różnego rodzaju danych oraz wyników badań nieinwazyjnych.

Fundamentalne znaczenie dla Programu AZP+ ma planowany system informatyczny wraz z centralnym repozytorium na dokumentację cyfrową. Będą w nim integrowane dane na temat dziedzictwa archeologicznego w Polsce, w szczególności wyniki badań nieinwazyjnych oraz dotychczasowe ustalenia, m.in. informacje pochodzące z kart ewidencyjnych czy dokumentacja archiwalna. System umożliwi bardziej efektywne zarządzanie dziedzictwem i zapewni spójność danych w różnych urzędach czy instytucjach odpowiedzialnych za ochronę zabytków. Głównymi użytkownikami systemu mają być pracownicy urzędów konserwatorskich oraz badacze, ale także wszystkie osoby zainteresowane przeszłością.

Dotychczasowe zadania realizowane były w ramach Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2019-2022.

Szczegółowy harmonogram kolejnych działań w ramach Programu AZP+ znany będzie po ogłoszeniu Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2023-2026.

Zapraszamy do obejrzenia filmu o Programie AZP+

 

Zachęcamy również do zapoznania się z materiałami dotyczącymi konferencji „Program AZP+. Nieinwazyjne wsparcie zarządzania dziedzictwem archeologicznym”, która odbyła się 23 listopada 2022 roku w Warszawie. Program konferencji dostępny jest w zakładce “Do pobrania”. 

Nagrania wszystkich wystąpień znajdują się na stronie TV NID 

 

Zespół Ekspertów ds. AZP+

Zespół ekspertów ds. AZP+

    • dr Łukasz Banaszek, Historic Environment Scotland
    • dr Miron Bogacki, Zakład Badań Nieinwazyjnych, Wydział Archeologii, Uniwersytet Warszawski
    • Tomasz Herbich, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk
    • dr hab. Michał Jankowski, prof. UMK, Katedra Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu,
      Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
    • dr hab. Grzegorz Kiarszys, prof. US, Katedra Archeologii, Instytut Historyczny,
      Uniwersytet Szczeciński
    • dr hab. Piotr Kittel, prof. UŁ, Katedra Geologii i Geomorfologii, Uniwersytet Łódzki
    • dr hab. inż. Krystian Kozioł, prof. AGH, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska,
      Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
    • Wiesław Małkowski, Zakład Badań Nieinwazyjnych, Wydział Archeologii, Uniwersytet Warszawski
    • dr hab. inż. Robert Olszewski, prof. PW, Zakład Kartografii, Wydział Geodezji i Kartografii,
      Politechnika Warszawska
    • dr hab. inż. Katarzyna Osińska-Skotak, prof. PW, Zakład Fotogrametrii,
      Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej, Politechnika Warszawska
    • prof. dr hab. Włodzimierz Rączkowski, Wydział Archeologii,
      Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    • dr hab. Jerzy Sikora, Katedra Archeologii Historycznej i Bronioznawstwa,
      Wydział Filozoficzno-Historyczny, Uniwersytet Łódzki
    • dr hab. Anna Zalewska, prof. UŁ, Katedra Archeologii Historycznej i Bronioznawstwa,
      Wydział Filozoficzno-Historyczny, Uniwersytet Łódzki
    • dr Lidia Żuk, Wydział Archeologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznania

Przedstawiciele urzędów konserwatorskich biorący udział w projekcie:

    • Agnieszka Krawczewska, Starostwo Powiatowe w Poznaniu, Powiatowy Konserwator Zabytków
    • Marek Kowalski, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Delegatura w Wałbrzychu
    • Stefan Staszewski, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku

Archeolodzy z Narodowego Instytutu Dziedzictwa biorący udział w projekcie:

    • Agnieszka Makowska
    • dr Agnieszka Oniszczuk
    • Zbigniew Misiuk
    • Michał Sekuła
    • Agata Byszewska-Łasińska
    • Jakub Wrzosek
Szkolenia

Na platformie szkoleniowej Narodowego Instytutu Dziedzictwa dostępne są e-szkolenia opracowane w ramach Programu AZP+

  1. Program AZP+. Nieinwazyjne wsparcie zarządzania dziedzictwem archeologicznym
  2. Fotografia lotnicza w archeologii
  3. Lotnicze skanowanie laserowe w archeologii

Szkolenia dostępne są pod adresem: szkolenianid.learncom.pl/Account_LogOn (konieczne założenie konta) w zakładce E-szkolenia: Archeologia – Program AZP+

Pierwszy tom poradnika Metody teledetekcyjne dla archeologów zostanie wkrótce udostępniony na stronie NID, kolejne są w opracowaniu.

Kontakt

Dział Dziedzictwa Archeologicznego
e-mail: archeologia@nid.pl

Aktualności

Program AZP+

Program AZP+

Na platformie szkoleniowej Narodowego Instytutu Dziedzictwa zostały opublikowane pierwsze 3 (z planowanych wielu) e-szkolenia przygotowane w ramach...

AZP+ nowy rozdział w polskiej archeologii

AZP+ nowy rozdział w polskiej archeologii

Program AZP+ to propozycja ogólnopolskiej strategii rozpoznawania dziedzictwa archeologicznego metodami nieinwazyjnymi, która ma również zapewnić...

Logotypy NID

Pobierz znaki promocyjne Narodowego Instytutu Dziedzictwa

Księgarnia NID

Sprawdź nasze produkty w księgarni. Zamawiaj bez wychodzenia z domu już teraz!

Platforma szkoleniowa

Zapisz się na naszą platformę e-szkoleniową i dowiedz się jak zarządzać dziedzictwem i wykorzystać jego potencjał.

Skip to content