19 i 20 marca odbyły się ostatnie już wydarzenia w ramach bilateralnego norwesko-polskiego projektu poświęconego systemowi prewencyjnej konserwacji obiektów zabytkowych. Podczas wyjazdu studyjnego do Hertogenbosch i Antwerpii dyrektorka Narodowego Instytutu Dziedzictwa Marlena Happach wraz z ekspertami Instytutu oraz specjaliści z Norweskiego Dyrektoriatu ds. Dziedzictwa Kulturowego zdobyli doświadczenia związane z pracą dwóch organizacji: Monumentenwacht Vlaanderen oraz Monumentenwacht NL. Od 50 lat organizacje te z powodzeniem wdrażają innowacyjne metody zapobiegania degradacji obiektów zabytkowych w Belgii i Holandii.
Co to jest Monumentenwacht?
Monumentenwacht (Monument Wacht) to organizacja zajmująca się prewencyjną konserwacją dziedzictwa architektonicznego, finansowana w większości przez rząd Belgii i samorządy lokalne. Jej działalność opiera się na zasadzie ,,lepiej zapobiegać niż leczyć”, a zespół ekspertów monitoruje stan budynków, wskazuje potencjalne zagrożenia, oferuje rozwiązania minimalizujące ryzyko degradacji i przeprowadza drobne naprawy. Właściciele i użytkownicy budynków zabytkowych mogą dołączyć jako członkowie, co zapewnia im dostęp do regularnych usług inspekcyjnych oraz wytycznych konserwatorskich po preferencyjnych stawkach. Na podstawie raportów mogą oni ubiegać się o dotacje na utrzymanie obiektów. Model Monumentenwacht stał się inspiracją dla podobnych inicjatyw w Europie, pokazując, jak regularne i przystępne cenowo działania konserwatorskie mogą stanowić alternatywę dla kosztownych remontów generalnych, skutecznie chroniąc architektoniczne dziedzictwo kulturowe dla przyszłych pokoleń.
Udział Narodowego Instytutu Dziedzictwa
Udział delegacji Narodowego Instytutu Dziedzictwa w wyjeździe studyjnym był dobrą okazją, aby pogłębić współpracę międzynarodową oraz poznać skuteczne strategie ochrony dziedzictwa kulturowego. Przedstawiciele NID mieli możliwość przetestowania ,,od kuchni” zasady działania systemu, którego założenia teoretyczne poznali podczas ubiegłotygodniowej konferencji ,,Preserving by Maintenance” w Bratysławie. Obserwacja z bliska realiów funkcjonującego z powodzeniem od półwiecza systemu nie tylko umożliwiła ekspertom NID dogłębne jego poznanie, ale także pozwoli na ocenę możliwości wprowadzenia podobnych rozwiązań w Polsce.
Program wyjazdu studyjnego
Pierwszy dzień wizyty w Hertogenbosch w Holandii rozpoczął się od interaktywnej prezentacji działalności Monumentenwacht Noord-Brabant, po której zaprezentowano codzienną pracę zawodową inspektorów Monumentenwacht Noord-Brabant. Uczestnicy wizyty wzięli też udział w regularnej inspekcji zabytkowego budynku. Dzień zakończył się udziałem delegacji NID oraz Riksantikvaren w uroczystych obchodach 50-lecia działalności organizacji.
Drugiego dnia konferencja przeniosła się do Antwerpii w Belgii. Uczestnicy mieli okazję zobaczyć demonstrację inspekcji historycznych wnętrz w Muzeum Plantin-Moretus. Następnie wzięli udział w prezentacji poświęconej strukturze, działaniom oraz organizacji Monumentenwacht Vlaanderen. Kolejnym punktem programu była demonstracja inspekcji budowlanej w Katedrze Najświętszej Marii Panny, z wykorzystaniem technik linowych i dronów do badania trudno dostępnych części obiektu.
