Konferencja organizowana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa pt. „Rzeźba plenerowa w Polsce – zjawisko artystyczne lat 60. i 70. XX wieku oraz problematyka ochrony” odbyła się 15 listopada 2023 roku w formie spotkania online. Była to wyjątkowa okazja do zapoznania się ze zjawiskiem społeczno-artystycznym jakim jest rzeźba plenerowa oraz zdefiniowania możliwości jego ochrony.
Temat konferencji zaproponował zespół ds. dóbr kultury współczesnej, działający w ramach Narodowego Instytutu Dziedzictwa od niespełna roku. Jak pisze w Księdze Abstraktów konferencji Maria Dankowska, koordynator zespołu – „(…) są takie grupy/kategorie obiektów, które rzadko trafiają na listy obiektów zabytkowych (listy rejestru zabytków czy też wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków), pomijane są także przy tworzeniu list dóbr kultury współczesnej, na których pojawiają się tylko sporadycznie. Takimi obiektami są m.in. rzeźby plenerowe, w tym również te, które powstały jako wyraz zaplanowanych i celowych działań artystycznych, takich jak plenery czy warsztaty rzeźbiarskie, celowe akcje humanizacji przestrzeni publicznej, realizowane w szczególności w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych dwudziestego wieku. (…) W przestrzeni miast do dziś znajduje się wiele obiektów niepozornych, niewielkich, niepełniących szczególnej funkcji użytkowej, a jednak stanowiących ważny znak przestrzenny, symbol identyfikacji, nośnik idei twórczej.”
W trakcie konferencji trzydziestu ekspertów prezentowało swoje badania, pomysły oraz dzieliło się doświadczeniami w zarządzaniu i ochronie rzeźby plenerowej w Polsce. Uczestnicy mogli też zobaczyć prezentację multimedialną dr inż. Dariusza Michalaka pt. „Dziedzictwo Kulturowe w Sieci. Niekomercyjna inicjatywa dokumentacji i katalogowania rzeźb plenerowych z użyciem modeli 3D – zachowajto.eu”.
Konferencję otworzyła dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa, dr hab. Katarzyna Zalasińska wykładem „Rzeźba plenerowa – wyzwanie dla prawnej ochrony zabytków”. Kolejne prelekcje podzielono na cztery sesje tematyczne: rzeźba plenerowa – zjawisko i praktyki artystyczne w dyskursie z potrzebami społecznymi, w poszukiwaniu materiału – formy i treści, plenery rzeźbiarskie, studium przypadku, opieka instytucjonalna- kolekcje, galerie i ekspozycje, rzeźby wolnostojące w przestrzeni użytkowej, problematyka ochrony i opieki nad rzeźbami plenerowymi w czasach obecnych. Poruszone zostały zagadnienia otoczenia oraz kontekstu lokalizacyjnego, a także nieuchronnej przemijalności formy i tworzywa w jakim realizowane były rzeźby. Pomiędzy sesjami odbyły się moderowane dyskusje na temat dylematów formalnych i artystycznych, jakie związane są z próbami podejmowania konkretnych działań konserwatorskich, muzealniczych czy wprowadzania tego typu obiektów do ewidencji i rejestrów służb konserwatorskich.
Narodowy Instytut Dziedzictwa reprezentowany był wśród prelegentów przez mgr Martę Kłaczkowską z Oddziału Terenowego w Zielonej Górze, która opowiadała o Zielonogórskich Spotkaniach Rzeźbiarskich oraz dr Andrzeja Siwka z Oddziału Terenowego w Krakowie, którego referat poświęcony był ochronie rzeźby plenerowej lat 60. i 70. XX wieku w Małopolsce.
Zachęcamy do zapoznania się z Księgą Abstraktów
Relację z konferencji obejrzeć można na kanale YouTube – TV NID
Podsumowaniem konferencji będzie publikacja artykułów oraz wniosków i rekomendacji wypracowanych podczas wydarzenia. Autorskie teksty, zaakceptowane przez Komitet Naukowy konferencji, zostaną przekazane do publikacji w specjalnym numerze recenzowanego czasopisma „Ochrona Zabytków” (czasopismo ujęte w wykazie czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych Ministerstwa Edukacji i Nauki (identyfikator 29441; 40 pkt).
Organizatorem konferencji był Narodowy Instytut Dziedzictwa przy współpracy partnerskiej Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Instytutu Architektury i Urbanistyki.
Konferencja została objęta patronatem honorowym Generalnego Konserwatora Zabytków, sekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dr. Jarosława Sellina.
Organizacja konferencji naukowej „Rzeźba plenerowa w Polsce – zjawisko artystyczne lat 60. i 70. XX wieku oraz problematyka ochrony” jest finansowana ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.