Parki kulturowe
- Park Kulturowy Chwarszczany
Inne ważne zabytki
Układy staromiejskie
Sieć osadnicza, na którą składają się ośrodki w większości posiadające średniowieczną metrykę skupiona jest w pasie nadmorskim i wzdłuż biegu Odry. Większość miast otrzymała niemieckie prawa miejskie pomiędzy XII i XIV wiekiem. Czytelność średniowiecznego rozplanowania i obecność stałych elementów przestrzennych dyspozycji miejskich to ratusze na centralnie zlokalizowanych rynkach i fary miejskie wznoszone zazwyczaj w kwartałach przyrynkowych. Miejska zabytkowa zabudowa mieszkalna zasadniczo pochodzi z okresu XIX i XX wieku. Ostateczne ukształtowanie sieci osadniczej, po okresie wojen, klęsk żywiołowych i przemian industrializacyjnych nastąpiło właśnie w wieku XIX, a najmłodsze - nowożytne - miasta zachodniopomorskie o uzdrowiska Świnoujście i Międzyzdroje. Najwartościowsze układy staromiejskie znajdują się między innymi np. w Trzebiatowie, Lipianach, Darłowie, Maszewie, Mieszkowicach, Moryniu, Trzebiatowie; a odbudowywane obecnie zespoły staromiejskie w Szczecinie, Stargardzie Szczecińskim i Kołobrzegu.
Średniowieczne systemy obronne
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech wielu układów staromiejskich jest czytelność ich granic lokacyjnych wyznaczonych zachowanymi (często w dużej części pierwotnych obwodów) murami obronnymi. Pod względem ilości i walorów zabytkowych te kamienne czy ceglane budowle, z licznymi obiektami kubaturowymi i formami ziemnymi, wznoszone od XIII do XVI, stanowią unikalny zespół w skali Polski. Do najbardziej wartościowych zespołów miejskiej architektury obronnej należą znajdujące się między innymi w Mieszkowicach, Moryniu, Pyrzycach, Stargardzie Szczecińskim i w Trzebiatowie.
Zamki
Wznoszone były w okresie średniowiecza i renesansu, w dawnych ośrodkach władzy książęcej i biskupiej oraz jako siedziby rycerskie. Najokazalszym jest amek Książąt Pomorskich w Szczecinie, odbudowany po zniszczeniach wojennych od 1950. W Płotach, Świdwinie, Połczynie, Szczecinku i w Tucznie zamki prezentują się się w całości, częściowo zachowane lub w formach reliktowych to choćby zamki w Dobrej k/Nowogardu, Karlinie, Kaliszu Pomorskim, Starym Drawsku czy w Moryniu.
Budowle sakralne wznoszone od średniowiecza są dotychczas dominantami kompozycyjnymi i wysokościowymi miast i wsi. Najstarsze obiekty datuje się na przełom XII i XIII w. Do nich należą wczesnogotyckie granitowe kościoły, występujące w większej liczbie w części południowo- zachodniej województwa. Do najbardziej wartościowych poza katedrą kamieńską należą: kolegiaty w Kołobrzegu i Myśliborzu i fary m.in. w Szczecinie, Stargardzie, Gryficach, Trzebiatowie, Chojnie, Koszalinie, Darłowie czy Sławnie. Tradycja budownictwa ryglowego reprezentowana przez ponad 70 wiejskich kościołów XVII-XVIII-wiecznych występuje w części północno-wschodniej województwa. Dużą grupę stanowią też neostylowe kościoły XIX wieczne i modernistyczne (Szczecin)
Zespoły średniowiecznych zabudowań poklasztornych znajdują się np. w Bierzwniku, Chwarszczanach, Cedyni, Kołbaczu, Marianowie, Jasienicy i Rurce - są to obiekty o walorach ponadlokalnych, związane z działalnością zakonów cystersów, joannitów, norbertanów, templariuszy. Wiele w tych zespołów została zniszczona w czasach reformacji.
Układy ruralistyczne często o średniowiecznej metryce, czytelnych układach przestrzennych z późnoromańskimi i gotyckimi kościołami, z zachowaną zabudową zagrodową murowaną i ryglową z XIX w. ale i z przykładami zabudowy starszej XVIII-wiecznej znajdują się między innymi w rejonie Pyrzyc i w pasie nadmorskim na Ziemi Sławieńskiej i Darłowskiej. Część regularnych planów okolnic, owalnic, ulicówek czy wielodrożnic tych zespołów była przebudowywana od XVI wieku gdy powstawały zespoły dworskie, później zespoły folwarczne i wsie kolonizacyjne (olenderskie, fryderycjańskie).
Rezydencje pomorskie - wpisane w krajobraz większości wsi; przeważają między nimi założenia XIX-wieczne, ale zachowały się starsze - XVIII-wieczne rezydencje - jak barokowe założenia w Świerznie i Niepołcku. W wielu miejscowościach po dawnych rezydencjach pozostały tylko parki z cennym starodrzewem, jak np. w Zatoni Dolnej. Na terenie województwa występują założenia parkowe projektowane przez Petera Josepha Lenne’go (m.in. w Świnoujściu, Lubiechowie). Do grupy najcenniejszych dworów i pałaców należą zespoły np w Świerznie, Dobropolu, Karsku, Siemczynie. Większość zespołów dworsko- czy pałacowo-parkowych powstała w XIX wieku. Ich liczbę określa się w setkach.
Architektura uzdrowiskowa - związana z rozwojem w 2 poł. XIX w. funkcji rekreacyjno – uzdrowiskowych, głównie w pasie nadmorskim (Świnoujście, Międzyzdroje, Dziwnów, Kołobrzeg) a także w rejonach leczniczych wód, solanek lub błot (Trzcińsko-Zdrój, Połczyn-Zdrój). Architekturę uzdrowiskową cechuje nawiązanie do wzorców szwajcarskich i południowo - niemieckich.
Zabytki techniki i przemysłu - związane z rozwojem przemysłu w XIX w. to głównie obiekty przemysłu rolno-spożywczego (młyny i wiatraki), elektrownie wodne i urządzenia hydrotechniczne budowane na większych rzekach: Redze, Inie, Drawie, Parsęcie oraz Odrze – system kanałów, śluz, jazów m.in. Polderu Cedyńskiego i Międzyodrza, zespoły latarni morskich np. w Świnoujściu, Wisełce, Niechorzu, Kołobrzegu, a także te ze strategicznymi walorami geopolitycznymi - systemy nowożytnych XX-wiecznych umocnień obronnych w rejonie Odry, pasa nadmorskiego i Wału Pomorskiego.
Zabytki archeologiczne - licznie występujące świadectwa najdawniejszych dziejów Pomorza - . grobowce megalityczne z epoki kamienia np. w rejonie Dolic, Przelewic; grodziska kultury łużyckiej a głównie z okresu wczesnego średniowiecza, średniowieczne; cmentarzyska kurhanowe w rejonach Dolic, Osiny, Przelewic, Trzebiatowa, Świelubia; cmentarzysko kurhanowe z kręgami kamiennymi w Grzybnicy k/Koszalina; grodzisko wyżynne, port wczesnośredniowieczny, cmentarzysko ciałopalne w Budzistowie.
WYBIERZ WOJEWÓDZTWO 
