Województwo dolnośląskie to część historycznego Śląska. Obszaru sięgającego od Cieszyna, po Kwisę, od Opawy po Zieloną Górę, który od wieku X był terenem rywalizacji królestwa Czech, tworzącego się państwa polskiego i Cesarstwa Niemieckiego. W XIII i XIV w. nastąpił podział Śląska na liczne księstwa, które stopniowo stały się lennem Korony Czeskiej, by w 1526 r. wraz z Węgrami przypaść domowi Habsburgów. Względna równowaga została zniszczona rozpoczętą w 1618 r. wojną trzydziestoletnią, kiedy przez region kilkakrotnie przechodziły wojska cesarskie, saksońskie, szwedzkie i brandenburskie, niszcząc i rabując z równym zapałem. Oprócz gospodarczego upadku rezultatem wojny było zepchnięcie przeważających liczebnie ewangelików do rzędu ledwie tolerowanej diaspory i rozpoczęcie akcji kontrreformacyjnej.
Wkroczenie w 1740 r. na Śląsk króla Prus Fryderyka II, który obronił swą zdobycz w trzech wyniszczających wojnach, zakończonych pokojem w 1763 r., zmieniło granice państwowe. Przy Austrii pozostała pd.-wsch. część regionu, a nowa pruska prowincja - Śląsk - została powiększona o Hrabstwo Kłodzkie. Kolejne zmiany nastąpiły w 1815 r., gdy kosztem Saksonii dołączono do Prus cztery wschodnie powiaty Górnych Łużyc. Ustanowione wówczas granice zostały zmienione po 1918 r., gdy odrodzona Polska objęła w posiadanie większość Górnego Śląska.
Na Dolnym Śląsku działania militarne II Wojny Światowej rozpoczęły się z pocz. 1945 r. i dotknęły niektóre większe ośrodki miejskie (Wrocław, Głogów, Bolesławiec, Strzelin, Wołów, Jawor, Lubań). Na mocy ustaleń jałtańskich ziemie te przypadły Polsce. Wiązało się to z radykalną zmianą granic, przynależności państwowej, a przede wszystkim z niemal całkowitą wymianą ludności i zmianą stosunków społeczno-ekonomicznych. Przerwanie tradycji kulturowej, nieuniknione w rezultacie wysiedleń i połączony z nią brak identyfikacji z materialnym dziedzictwem przeszłości, stał się główną przyczyną powojennych zniszczeń zabytków. Zmiana stosunków gospodarczych oznaczała zagładę znacznej liczby siedzib ziemiańskich, a zmiana stosunków wyznaniowych pozbawiła racji bytu wiele ewangelickich świątyń. Brak większej własności prywatnej na terenie starówek, przy jednoczesnym uznaniu za nieopłacalne remontów wiekowych budynków, spowodowało ich rozbiórki na szeroką skalę w Legnicy, Kłodzku, Jeleniej Górze i Świdnicy.
Odbudowa zniszczonych miast w formach historycznych ograniczyła się do Wrocławia i częściowo Jeleniej Góry, w pozostałych wznoszono utylitarne domy osiedli mieszkaniowych, bez respektu dla dawnego układu planistycznego. Historia konserwacji zabytków po 1945 r. - to głównie starania o środki, zawsze zbyt szczupłe w stosunku do potrzeb. Stopniowy, rozciągnięty na pokolenia, proces wrastania w nowy krajobraz kulturowy doprowadził do „oswojenia” dotychczas obcej przestrzeni, a następnie powstania więzi emocjonalnej z zabytkami przeszłości. Przełom polityczny 1989 r., prywatyzacja, przystąpienie Polski do Unii Europejskiej, to czynniki które przyspieszyły to nadal pozbawione definicji zjawisko socjologiczne.
Zapewne najbardziej uchwytna cecha dziedzictwa kultury województwa dolnośląskiego - to największa liczba zabytków wpisanych do rejestru zabytków w Polsce. Znajdują się wśród nich średniowieczne kościoły, klasztory i zamki. Lokowane od XIII w. miasta, z ratuszami, budowlami publicznymi i kamienicami. Renesansowe i barokowe pałace — od prostych dworów do olbrzymich rezydencji królewskich. Ewangelickie kościoły Pokoju, zamykające wspaniałym akordem erę sztuki śląskiej reformacji. Barokowe, cysterskie opactwa i jezuickie kolegia manifestujące kontrreformacyjną „gorączkę budowlaną” na terenie cesarstwa. Ewangelickie kościoły ucieczkowe i graniczne, kościoły Łaski oraz skromne luterańskie zbory, powstałe po odzyskaniu wolności wyznania. Domy przysłupowo-zrębowe w Sudetach, których formy trwały przez kilka stuleci, by w końcu stać się inspiracją dla architektury rodzimej XIX i XX w. Nowożytne twierdze o geometrycznych narysach. Przykłady nowoczesnej architektury przemysłowej. Kreacje epoki historyzmu przybrane we wszelkie możliwe kostiumy stylowe. Pionierskie dzieła architektury modernistycznej o światowym znaczeniu. Są to dzieła najlepszych artystów Europy i lokalnych twórców, którzy byli nie tylko pojętnymi uczniami i naśladowcami lecz często oryginalnością przerastali wzory.
Wybrane zabytki Dolnego Śląska, w tym pomniki historii i miejsca na liście światowego dziedzictwa kultury i przyrody UNESCO, zostały przedstawione poniżej. Szerszy wybór i pełniejszą charakterystykę historii i sztuki regionu zawiera wydany przez Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków tom
"Zabytki sztuki w Polsce — Śląsk".
WYBIERZ WOJEWÓDZTWO 
