WYBIERZ WOJEWÓDZTWO 
2013.04.17
Góra Świętej Anny – komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy
"Góra Świętej Anny – komponowany krajobraz kulturowo – przyrodniczy" uznany został za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta RP z 14 kwietnia 2004 roku.
Do pobrania: rozporządzenie.pdf
Góra św. Anny (406 m n.p.m.) jest najwyższym wzniesieniem Masywu Chełmskiego na Wyżynie Śląskiej, w powiecie Strzelce Opolskie. Pierwotnie znana jako Chełm i Wysoka Góra była miejscem kultu pogańskiego, a od XV wieku stała się ośrodkiem wiary chrześcijańskiej. Używana dawniej nazwa Góra św. Jerzego pochodzić miała od wezwania średniowiecznej kapliczki, obecna – od imienia patronki kościoła – św. Anny.
Kościół na szczycie góry powstał prawdopodobnie w latach 1480-1485, przebudowywany w stylu barokowym, w 1868 – dodano wieżę. W ołtarzu głównym umieszczono cudowną figurę św. Anny Samotrzeć, wykonaną w XV wieku. Pierwotny drewniany klasztor wzniesiony został tuż po przybyciu zakonu franciszkanów w 1655 roku. Obecny powstał w latach 1733-49, a rozbudowano go w 1905. Obok klasztoru znajduje się otoczony krużgankami (1768) dziedziniec odpustowy, tzw. Rajski Plac, do którego prowadzą monumentalne schody.
Po południowych i południowo – wschodnich stokach góry biegną Droga Męki Pańskiej i Dróżki Matki Boskiej – malownicza kalwaria z kaplicami zbudowanymi w latach 1700-09 i 1760-64 według projektu Domenico Signo z fundacji rodu Gaszynów.
W maju i czerwcu 1921 roku w okolicy Góry Świętej Anny stoczono najcięższe walki III Powstania Śląskiego. Upamiętnia je wzniesiony w 1955 roku Pomnik Czynu Powstańczego autorstwa Xawerego Dunikowskiego oraz Muzeum Czynu Powstańczego, położone u podnóża góry w „Domu Polskim”. W latach 1934 – 38 w nieczynnym kamieniołomie wapienia wykonano amfiteatr.
Ponadto rejon Góry Świętej Anny (5775 ha) od 1988 roku podlega ochronie jako park krajobrazowy. Na jego terenie znajduje się kilka rezerwatów przyrody z endemicznymi gatunkami roślin oraz rezerwat geologiczny.
Wyjątkowość całego zespołu polega na świetnym połączeniu walorów przyrodniczych z elementami kulturowymi, tworzącymi całość niezwykle ważną dla Śląska Opolskiego ze względów historycznych i religijnych. Będąca od wieków miejscem kultu Góra jest ciągle żywym świadectwem przenikania się kultur, religii i postaw patriotycznych.
W ostatnim okresie ukazały się następujące opracowania dotyczące tego zabytku:
Do pobrania: rozporządzenie.pdf
Góra św. Anny (406 m n.p.m.) jest najwyższym wzniesieniem Masywu Chełmskiego na Wyżynie Śląskiej, w powiecie Strzelce Opolskie. Pierwotnie znana jako Chełm i Wysoka Góra była miejscem kultu pogańskiego, a od XV wieku stała się ośrodkiem wiary chrześcijańskiej. Używana dawniej nazwa Góra św. Jerzego pochodzić miała od wezwania średniowiecznej kapliczki, obecna – od imienia patronki kościoła – św. Anny.
Kościół na szczycie góry powstał prawdopodobnie w latach 1480-1485, przebudowywany w stylu barokowym, w 1868 – dodano wieżę. W ołtarzu głównym umieszczono cudowną figurę św. Anny Samotrzeć, wykonaną w XV wieku. Pierwotny drewniany klasztor wzniesiony został tuż po przybyciu zakonu franciszkanów w 1655 roku. Obecny powstał w latach 1733-49, a rozbudowano go w 1905. Obok klasztoru znajduje się otoczony krużgankami (1768) dziedziniec odpustowy, tzw. Rajski Plac, do którego prowadzą monumentalne schody.
Po południowych i południowo – wschodnich stokach góry biegną Droga Męki Pańskiej i Dróżki Matki Boskiej – malownicza kalwaria z kaplicami zbudowanymi w latach 1700-09 i 1760-64 według projektu Domenico Signo z fundacji rodu Gaszynów.
W maju i czerwcu 1921 roku w okolicy Góry Świętej Anny stoczono najcięższe walki III Powstania Śląskiego. Upamiętnia je wzniesiony w 1955 roku Pomnik Czynu Powstańczego autorstwa Xawerego Dunikowskiego oraz Muzeum Czynu Powstańczego, położone u podnóża góry w „Domu Polskim”. W latach 1934 – 38 w nieczynnym kamieniołomie wapienia wykonano amfiteatr.
Ponadto rejon Góry Świętej Anny (5775 ha) od 1988 roku podlega ochronie jako park krajobrazowy. Na jego terenie znajduje się kilka rezerwatów przyrody z endemicznymi gatunkami roślin oraz rezerwat geologiczny.
Wyjątkowość całego zespołu polega na świetnym połączeniu walorów przyrodniczych z elementami kulturowymi, tworzącymi całość niezwykle ważną dla Śląska Opolskiego ze względów historycznych i religijnych. Będąca od wieków miejscem kultu Góra jest ciągle żywym świadectwem przenikania się kultur, religii i postaw patriotycznych.
W ostatnim okresie ukazały się następujące opracowania dotyczące tego zabytku:
- „Góra św. Anny” (zawierająca teksty w językach: polskim, niemieckim i angielskim), pod redakcją i z fotografiami Romana Hlawacza, z tekstami o. Jozafata Romana Gohly’ego OFM, Wiesława Lesiuka i Krzysztofa Spałka z 2003 roku,
- „Kalwaria na Górze świętej Anny – wybitny obiekt europejskiego i polskiego nurtu sanktuariów kalwaryjskich” Anny Mitkowskiej z 2006 roku,
- „Historia Góry św. Anny na Górnym Śląsku” – opracowana na podstawie niepublikowanych źródeł przez o. Chryzogona Reischa, kapłana zakonu franciszkańskiego” – tłumaczenie tekstów z 1910 roku, pod redakcją o. Jozafata Romana Gohly’ego OFM, z 2006 roku.