Narodowy instytut dziedzictwa

Gdańsk zawdzięcza swe powstanie i ponad 1000-letni rozwój harmonijnej współpracy ludzi różnych narodowości, religii, kultur i profesji. O jego wyjątkowości zadecydowały czasy nowożytne oraz położenie na styku dwóch wielkich światów i kultur – Europy Zachodniej i Środkowowschodniej. Rozkwit miasta zapewnił bezprecedensowy w skali europejskiej przywilej króla polskiego nadany w 1457 r., gwarantujący faktyczną wolność od wpływów politycznych, ekonomicznych i religijnych, który zapewnił miastu bezpieczeństwo oraz stworzył podwaliny wielonarodowej republiki miejskiej. Dar wolności Gdańsk potrafił znakomicie wykorzystać w otwartości na nowe idee w sztuce i religii, czy architekturze – w przesłaniu artystycznym gmachów publicznych. W XVI-XVII w. był to najważniejszy port tej części świata. Umiłowanie do wolności jest osią gdańskiej historii i teraźniejszości.

Na proponowany wpis składają się trzy komponenty:

• Zespół historycznych budowli na Głównym Mieście, który cechuje najwyższy poziom różnorodnej stylowo sztuki architektonicznej. Każdy z proponowanych do wpisu obiektów reprezentuje inny zakres miejskich praw i wolności, razem prezentując pełny, wzorcowy program ideowy republiki miejskiej czasów nowożytnych.

• Westerplatte – miejsce pamięci, gdzie rozpoczęła się II wojna światowa. Pole bitwy, na którym niewielki oddział polskich żołnierzy stawiał opór przeważającym siłom nazistowskiej III Rzeszy. Strzały oddane w tym miejscu z pancerniaka „Schleswig-Holstein” w dniu 1 września 1939 r. zapoczątkowały najkrwawszy konflikt w dziejach świata. Walka 200 żołnierzy, którzy przez 7 dni bronili dostępu do portu gdańskiego stał się przykładem i zachętą pokoleń Polaków walczących o wolną i sprawiedliwą ojczyznę.

• Fragment Stoczni Gdańskiej z Pomnikiem Poległych Stoczniowców – miejsce pamięci związane z powstaniem w latach 80. XX w. „Solidarności”, pierwszego w państwach komunistycznych masowego ruchu opozycyjnego. W Sali BHP Stoczni Gdańskiej znajdowało się centrum walki społeczeństwa polskiego o wolność. Przywódcą „Solidarności” został Lech Wałęsa, późniejszy laureat nagrody Nobla.