DANE KONTAKTOWE
DANE TELEADRESOWE
Wyrażam zgodę na przetwarzanie i przetrzymywanie moich danych osobowych niezbędnych do korzystania z materiałów serwisu przez NID zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29.08.1997r. (Dz. U. Nr 133, poz. 883).

PRZYPOMNIJ HASŁO

INFORMACJE OGÓLNE

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

    DLA WŁAŚCICIELI I ZARZĄDCÓW

    Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

      DLA SPECJALISTÓW

      Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

        << < KALENDARIUM / 2012 / KWI > >>

          DZIEDZICTWO
          KULTUROWE W REGIONACH

          mapa WYBIERZ WOJEWÓDZTWO
          NAJNOWSZE PUBLIKACJE
          ZOBACZ RÓWNIEŻ
           
           
           
          FAQ

          PYTANIA OGÓLNE

          Co to jest dziedzictwo kulturowe i po co je chronić?
          Dziedzictwo kulturowe to dorobek materialny i duchowy poprzednich pokoleń, jak również dorobek naszych czasów. Oznacza wartość – materialną lub niematerialną – przekazaną przez przodków i określającą naszą kulturę.  Elementem dziedzictwa kulturowego są zabytki, które można podzielić na: zabytki ruchome, zabytki nieruchome oraz zabytki archeologiczne.
          Podstawą prawną ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162 poz. 1568), regulująca w sposób całościowy pojęcia zabytku, ochrony i opieki nad zabytkami, form ochrony, kompetencje organów ochrony zabytków, w tym administracji rządowej i samorządowej, formy finansowania opieki nad zabytkami, ich ewidencjonowania, etc.
          Dziedzictwo jest wyznacznikiem naszej tożsamości, a jego ochrona jest naszym konstytucyjnym obowiązkiem.

          Na jakich zasadach można korzystać z materiałów (zdjęć, tekstów, itp.) opracowanych przez NID, które są zamieszczone w serwisach internetowych Instytutu?
          By korzystać ze zdjęć, które są własnością Narodowego Instytutu Dziedzictwa należy wypełnić stosowne oświadczenie. Oświadczenie przesyłane jest pocztą elektroniczną do zainteresowanej osoby.  W oświadczeniu należy wskazać, kto i w jakim celu wykorzystuje zdjęcia.  By otrzymać zgodę na wykorzystanie zdjęć należy wysłać maila na adres media@nid.pl z pełną informacją do jakich celów będzie wykorzystana fotografia. Po akceptacji przez Instytut droga mailową zostanie wysłane oświadczenie do zainteresowanej osoby.
          By korzystać z tekstów NID należy podać autora tekstu lub źródło, z którego się zaczerpnęło tekst np. www.nid.pl

          Czy NID współfinansuje wydarzenia organizowane przez inne podmioty (np. organizacje pozarządowe, szkoły wyższe lub inne instytucje)?
          Narodowy Instytut Dziedzictwa nie współfinansuje żadnych wydarzeń organizowanych przez inne podmioty.  Jedynie wydarzenia, nad którymi NID objął patronat, mogą liczyć na ewentualnie wsparcie w postaci przekazania gadżetów, wydawnictw itp.
          Czy NID wycenia zabytki?
          Narodowy Instytut Dziedzictwa nie zajmuje się wycenianiem zabytków.

          Na czym polega „zrównoważona ochrona zabytków”?
          Polega na równowadze między przeszłością, a przyszłością, na trwałości i sprawiedliwości międzypokoleniowej. Chodzi o to, by zaspokajanie potrzeb obecnych nie powodowało ograniczenia w możliwości ich zaspokojenia przez przyszłe pokolenia.  Co oznacza, że nie da się zachować wszystkich starych obiektów ze względu za groźbę zahamowania rozwoju. Ochronie podlegać więc mają jedynie te zabytki, których przetrwanie leży w interesie społecznym ze względu na ich wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Zachowanie zabytków nieruchomych nie może też przebiegać w oderwaniu od otoczenia, gdyż wznoszone w ich sąsiedztwie budowle mogą wpływać na percepcje zabytku. Zrównoważona ochrona polega na dostrzeganiu potrzeb zabytków należących do przeszłości, ale również potrzeby współczesnego pokolenia. Te potrzeby muszą się wzajemnie równoważyć.

          Jakimi zasobami bibliotecznymi dysponuje NID i jak można z nich skorzystać?
          Zasoby biblioteczne Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz zasady korzystania z nich znajdują się na stronie internetowej Instytutu w zakładce Biblioteka http://nid.pl/pl/Biblioteka_NID/
          Czy NID organizuje staże? Jeśli tak, w jaki sposób można aplikować i na jakich zasadach odbywa się staż?
          W Narodowym Instytucie Dziedzictwa prowadzone są następujące staże:
          - staż w ramach programu „Kurs na kulturę” realizowany przez Narodowe Centrum Kultury (http://www.kursnakulture.pl/kategorie/staze.html). Stażyści zgłaszają się do NID za pośrednictwem NCK. Staż trwa co najmniej 160 godz., odbywa się na podstawie umowy pomiędzy NID a stażystą.
          - praktyki absolwenckie (do 3 miesięcy) dla osób do 30 roku życia - realizowane na podstawie umowy pomiędzy NID a stażystą.
          - wolontariat - na podstawie umowy pomiędzy NID a stażystą.
          - praktyki studenckie - na podstawie umowy między NID a uczelnią (studenci sami zgłaszają się do Instytutu). Powyższe formy są nieodpłatne.

          Dodatkowo możliwe są też staże finansowane przez Urząd Pracy. O przyznaniu stażu decyduje Urząd Pracy - w zależności od posiadanych środków finansowych. Staż trwa najczęściej do 6 miesięcy.

          Zainteresowani stażem zgłaszają się do nas sami. Nie prowadzimy stałego, otwartego naboru.  

          W jaki sposób można nabyć wydawnictwa NID?
          Zamówienia na wydawnictwa Instytutu można składać za pośrednictwem:
          faxu: 22 55 15 694, poczty elektronicznej: zamowienia@nid.pl lub listownie na adres: Narodowy Instytut Dziedzictwa, ul. Kopernika 36/40, 00-924 Warszawa
          Informację o wydawnictwach NID można znaleźć na stronie Instytutu: www.zabytek.pl lub pod numerem telefonu: (22) 55 15 663 w godz. 11.00-14.00.

          Gdzie znaleźć informacje o wydarzeniach kulturalnych (wystawach, wernisażach, imprezach EDD)?
          Wszystkie informacje na temat aktualnych wydarzeń organizowanych przez Instytut lub w których NID uczestniczy można znaleźć na stronie internetowej Instytutu www.zabytek.pl w zakładce aktualności lub kalendarium. Szczegółowy opis wydarzeń organizowany w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa na stronie Edd.nid.pl. Informacje dotyczące wydarzeń związanych z dziedzictwem niematerialnym znajdują się na stronie niematerialne.nid.pl. Wszystkie informacje o odbywających się wydarzeniach na terenie Parku Mużakowskiego można znaleźć na stronie www.park-muzakowski.pl.
          Jak przebiega procedura wpisu/wykreślenia zabytku do/z rejestru?
          Procedurę wpisu do rejestru zabytków rozpoczyna Wojewódzki Konserwator Zabytków z urzędu lub na wniosek strony: właściciela lub użytkownika obiektu. Najpierw gromadzi się informacje i materiały dokumentacyjne oraz dokonuje się oględzin obiektu. te działania maja potwierdzić wartość danego obiektu dla dziedzictwa narodowego. Całą procedurę kończy wydana przez WZK decyzja, która nabiera mocy prawnej, jeśli strony nie wniosą sprzeciwu lub uwag. Wtedy zabytek otrzymuje numer rejestru zgodny z kolejnym zapisem w księdze rejestru zabytków.
          Odrębne księgi rejestru zabytków prowadzone są w trzech kategoriach:
          A – zabytek nieruchomy,
          B – zabytek ruchomy,
          C – zabytek archeologiczny.

          Zabytek wpisany do rejestru, który uległ zniszczeniu w stopniu powodującym utratę jego wartości historycznej, artystycznej lub naukowej, albo którego wartość będąca podstawą wydania decyzji o wpisie do rejestru zabytków nie została potwierdzona w nowych ustaleniach, może zostać z rejestru zabytków wykreślony. Z rejestru skreśla się także zabytek, który został wywieziony na stałe za granicę, został wpisany do inwentarza muzealnego lub wszedł w skład narodowego zasobu bibliotecznego. Skreślenie z rejestru następuje na podstawie decyzji ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.


          OCHRONA ZABYTKÓW

          Dlaczego dziedzictwo kulturowe to ważny czynnik życia i działalności człowieka?
          Dziedzictwo kulturowe stanowi dorobek materialny i duchowy poprzednich pokoleń, a także dorobek naszych czasów. Jest to wartość, która określa naszą przeszłość, pochodzenie i kulturę. Jest fundamentem tożsamości danej społeczności.  

          Dlaczego dziedzictwo jest traktowane jako ważny czynnik rozwoju lokalnego?
          Dziedzictwo materialne i niematerialne jest bardzo dobrym sposobem na rozwój turystyki w danych regionie, na tworzenie nowych miejsc pracy oraz kreowanie pozytywnego wizerunku danego regionu. Jest to bardzo ważny element aktywności lokalnej, który wpływa na dynamiczny rozwój regionu.. Społeczeństwo, które wspólnymi siłami angażuje się w działalność na rzecz zachowania dziedzictwa może osiągnąć więcej.
          Czy można bezkarnie zniszczyć zabytek?
          Zgodnie z art. 108 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami „kto niszczy lub uszkadza zabytek podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli sprawca czynu działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności dla lat 2".  

          Czy legalny wywóz zabytków z Polski jest możliwy?
          Tak, ale tylko na podstawie pozwolenia wydanego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 51-64 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami) 

          Czy poszukiwanie zabytków w Polsce jest legalne?
          Tak, trzeba jednak uzyskać pozwolenie od właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków. Poszukiwanie zabytków bez pozwolenia lub wbrew jego warunkom jest zabronione. Zgodnie z art. 109 c ustaw o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami „kto bez pozwolenia albo wbrew warunkom pozwolenia poszukuje ukrytych lub porzuconych zabytków, w tym przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”. 

          Czy schron bojowy z czasów II wojny światowej jest zabytkiem?
          Zgodnie z art. 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami „przez zabytek rozumiana jest nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową”. Ustawa nie stanowi żadnej cezury czasowej. Wytwór działalności człowieka, o ile ma wartość historyczną, artystyczną lub naukową, bez względu na czas wytworzenia, jest zabytkiem.  

          Czy trzeba zgłosić fakt znalezienia przedmiotu, który może być zabytkiem archeologicznym?
          Tak, ponieważ w myśl art. 33 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami „kto przypadkowo znalazł przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem archeologicznym, jest obowiązany, przy użyciu dostępnych środków, zabezpieczyć ten przedmiot i oznakować miejsce jego znalezienia oraz niezwłocznie zawiadomić o znalezieniu tego przedmiotu właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków, a jeżeli nie jest to możliwe, właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta)".

          Czy każdy może zostać społecznym opiekunem zabytków?
          Społecznym opiekunem zabytków może być osoba, która nie była karana za przestępstwa popełnione umyślnie oraz posiada wiedzę w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Społecznego opiekuna zabytków ustanawia na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków starosta właściwy dla miejsca zamieszkania kandydata.
          Czy na zabytku wpisanym do rejestru zabytków można powiesić reklamę?
          Reklamy można umieszczać jedynie w przypadku, gdy wyrazi na to zgodę konserwator zabytków. Za samowolne umieszczenie na zabytku wpisanym do rejestru zabytków reklam, tablic, urządzeń technicznych oraz napisów grozi kara grzywny.  

          Czy w Polsce krajobraz kulturowy jest prawnie chroniony?
          Krajobraz kulturowy jest prawnie chroniony mimo braku ścisłej i jednoznacznej jego definicji. Jedną z form ochrony krajobrazu kulturowego jest tworzenie parków kulturowych. Do chronionych składników parku kulturowego należą: obszar o szczególnym nasyceniu równomiernie rozłożonych zasobów substancji zabytkowej (historyczne układy urbanistyczne i ruralistyczne, architektura, komponowane układy wód i zieleni, miejsca pamięci, stanowiska archeologiczne, fortyfikacje, sieć dróg historycznych) oraz niematerialne wartości kulturowe, w powiązaniu z walorami krajobrazu naturalnego. 

          Czy osoba prywatna może utworzyć park kulturowy?
          Park kulturowy może utworzyć Rada Miasta/Gminy na podstawie uchwały, która określa nazwę parku kulturowego, jego granice i sposób ochrony. Zagospodarowanie parku kulturowego i zarządzanie nim odbywa się według uzgodnionego z właściwym wojewódzkim konserwatorem „Planu ochrony parku kulturowego”, zatwierdzonego przez Radę Miasta/Gminy.
          Jakie korzyści dla miasta/gminy wynikają z utworzenia parku kulturowego?
          Następujące: nobilitacja zabytku w świadomości mieszkańców, ustalenie zasad zarządzania parkiem, możliwość skuteczniejszej promocji oraz staranie się o dotacje ze źródeł unijnych. Objęcie zabytku obszarowego formą ochrony w postaci parku kulturowego może przyczynić się do lepszej opieki nad zabytkiem oraz zachowania go w niezmienionej postaci dla przyszłych pokoleń zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.
          Jakie sankcje przewiduje prawo dla właściciela, który nie dba o zabytek?
          Zgodnie z art. 110 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, „kto będąc właścicielem lub posiadaczem zabytku nie zabezpieczył go w należyty sposób przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zaginięciem lub kradzieżą podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny".


          PORADNIK INWESTORA (STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE)

          Co zrobić gdy w miejscu planowanej inwestycji zarejestrowane jest stanowisko archeologiczne?
          Prowadzenie robót budowlanych na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga uzyskania pozwolenia na prowadzenie tych robót, wydanego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wydanie przez organ architektoniczno-budowlany pozwolenia na prowadzenie robót budowlanych w stosunku do obszarów nie wpisanych do rejestru zabytków, objętych natomiast ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jest możliwe, stosownie do przepisu art. 39 ust. 3, wyłącznie w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Organ ochrony zabytków jest jednak zobligowany do zajęcia stanowiska w takich sprawach w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku. Po tym terminie bowiem, uznaje się zgłoszone warunki projektowe za uzgodnione.

          Jednym z obowiązków, który może być nałożony przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jest przeprowadzenie na koszt inwestora ratowniczych badań archeologiczny na terenie stanowiska zagrożonego inwestycją.

          Gdy roboty budowlane zostaną wykonane bez wymaganego pozwolenia lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu, inwestor podlega karze grzywny a WKZ, niezależnie od postępowania karnego ma prawo m.in. nakazać na koszt sprawcy przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie 

          Co zrobić gdy podczas realizacji inwestycji natrafiono na obiekty i zabytki archeologiczne?
          W przypadku natrafienia na materiał archeologiczny należy natychmiast wstrzymać wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot, zabezpieczyć go i miejsce jego odkrycia oraz niezwłocznie powiadomić właściwego terytorialnie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków lub wójta, burmistrza, prezydenta miasta.

          Jeśli informację o znalezisku otrzyma organ gminy, jest on zobowiązany w terminie nie dłuższym niż 3 dni przekazać ją WKZ.

          WKZ, w terminie 5 dni od dnia otrzymania informacji, jest zobowiązany dokonać oględzin znalezionego przedmiotu i miejsca jego znalezienia oraz, w razie potrzeby, nakazać przeprowadzenie na koszt inwestora ratunkowych badań archeologicznych.

          Badania ratunkowe wstrzymujące roboty inwestycyjne nie mogą trwać dłużej niż miesiąc od dnia doręczenia decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Jednak gdy znaleziska posiadają wyjątkową wartość WKZ może wydać decyzję o przedłużeniu wstrzymania robót do 6 miesięcy.

          Nie zgłoszenie znaleziska archeologicznego lub narażenie go na zniszczenie bez powiadomienia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków podlega według prawa karze grzywny.

          Co zrobić gdy istnieje przypuszczenie, że na terenie inwestycji znajduje się stanowisko archeologiczne?
          Nawet jeżeli na terenie przeznaczonym pod inwestycję nie zarejestrowano do tej pory żadnego zabytku archeologicznego, nie wyklucza to jego istnienia.

          Żeby uniknąć niepotrzebnych przestojów w realizacji inwestycji, wskazane jest wynajęcie archeologa, aby przed rozpoczęciem robót budowlanych wykonał badania rozpoznawcze i stwierdził, czy teren jest „czysty”.
          Kto może przeprowadzić badania archeologiczne?
          Wszelkiego rodzaju badania archeologiczne mogą wykonywać jedynie wykwalifikowani archeolodzy. W celu znalezienia archeologa, odpowiedniego do przeprowadzenia potrzebnych Państwu prac, można zgłosić się m.in. do państwowego ośrodka naukowo-badawczego (np. Uniwersytetu), muzeum jak też jednej z licznych firm prywatnych.
          Ile kosztują badania archeologiczne?
          Na wysokość środków niezbędnych do przeprowadzenia archeologicznych badań rozpoznawczych składają się:
          • koszt wykonania kwerendy źródłowej;
          • wielkość obszaru objętego planami inwestycyjnymi;
          • koszt opracowania wyników.

          Na koszt archeologicznych badań wykopaliskowych wpływają:
          • powierzchnia obszaru objętego badaniami;
          • rodzaj stanowiska archeologicznych, na których badania będą prowadzone;
          • możliwość użycia ciężkiego sprzętu w fazie zdjęcia humusu na terenie przeznaczonym do badań;
          • warunki fizjograficzne (zalesienie, rodzaj gleb, szata roślinna itp.);
          • stratygrafia kulturowa stanowiska (tzw. "ilość faz użytkowania stanowiska");
          • rodzaje obiektów wchodzących w skład stanowiska;
          • miąższość nawarstwień kulturowych;
          • pora roku, w której są prowadzone badania;
          • analizy specjalistyczne potrzebne do opracowania wyników;
          • koszt opracowania wyników badań

          Archeologiczne badania wykopaliskowe mogą być rozliczane na podstawie jednego z trzech typów kosztorysów:

          1. Kosztorys wynikowy: Prace badawcze finansowane są na bieżąco zgodnie z ponoszonymi przez wykonawcę kosztami, a rozliczenie końcowe następuje po udokumentowaniu wszelkich poniesionych kosztów - inwestor nie jest w stanie określić koniecznych nakładów przed ukończeniem badań;
          2. Kosztorys ryczałtowy: Przyjmuje się stały koszt przebadania jednostki powierzchni stanowiska archeologicznego, co w rezultacie powoduje, że ustala się niezmienny koszt przeprowadzenia badań zależny jedynie od wielkości obszaru objętego pracami archeologicznymi;
          3. Koszt relatywny: Określa się koszt przebadania jednej jednostki powierzchni najprostszego stanowiska archeologicznego. Następnie na podstawie wyników badań rozpoznawczych określa się za pomocą systemu współczynników, odpowiadających wymienionym wcześniej czynnikom kształtującym koszty badań wykopaliskowych, stopień komplikacji stanowiska. Na tej podstawie szacuje się koszt przebadania jednej jednostki powierzchni. Mnożąc tą kwotę przez powierzchnię stanowiska, otrzymujemy przybliżony koszt badań. W ten sposób inwestor może przygotować się do sfinansowania prac archeologicznych. Rozliczenie następuje po przebadaniu stanowiska. Ostateczny koszt badań oblicza się weryfikując zastosowane modyfikatory z faktyczną sytuacją badawczą na stanowisku.