Narodowy instytut dziedzictwa

Kiedy w niedzielne przedpołudnie świat obiegła ponura informacja o śmierci Krzysztofa Pendereckiego, zewsząd zaczęły płynąć słowa uznania dla geniuszu jednego z gigantów muzyki poważnej ostatnich dekad na świecie. Wszyscy podkreślali zasługi Zmarłego jako kompozytora, dyrygenta, dydaktyka. W owych słusznych słowach uznania nie wybrzmiały jednak akcenty, które dla Mistrza miały fundamentalne znaczenie, także jako przejaw jego fascynacji szeroko pojmowaną Kulturą i Naturą. Akcenty, które zawrzeć można w jednym krótkim słowie, jednej nazwie: LUSŁAWICE.

To tutaj Krzysztof Penderecki dokonał wielu rzeczy, zdawałoby się, niemożliwych, wynosząc niewielką małopolską wieś do rangi ośrodka kultury (nie tylko muzycznej) na skalę co najmniej krajową. Nabywając w drugiej połowie lat 70. XX wieku podupadły zespół dworski o bogatej przeszłości, znaczonej m.in. intensywną działalnością arian i pobytami Jacka Malczewskiego, nie tylko ocalił go od zapomnienia, ale też – inwestując zarobione w słynnych salach koncertowych świata spore środki – wyremontował zrujnowane i zaniedbane zabytkowe budynki, zadbał o kilkusetletni park i tchnął w zespół nowe życie. Tu komponował, tu podejmował znamienitych gości, systematycznie wyposażając lusławicki dwór w zabytkowe sprzęty i dzieła sztuki, park w unikatowe gatunki drzew, a zespół dworski w nowe, stylizowane elementy. Wszystko to uczynił z niezwykłym wyczuciem, taktem i smakiem, dając współczesnym i potomnym wzór harmonijnej i pełnej klasy kontynuacji tradycyjnego krajobrazu kulturowego polskiej wsi. Na tym jednak nie poprzestał, osobiście komponując i dbając o realizację przy swej rezydencji wspaniałego ogrodu włoskiego, a z czasem także japońskiego. Zabytkowy park wzbogacił nie tylko o nowe rośliny, ale też o elementy małej architektury, harmonijnie łącząc je ze starszymi składnikami założenia. W poprzedniej dekadzie doprowadził zaś do powstania w Lusławicach, w bezpośrednim sąsiedztwie założenia dworskiego i ze znacznym udziałem własnych środków, monumentalnego gmachu Europejskiego Centrum Muzyki, nazwanego Jego imieniem. Nie trzeba dodawać, iż hojnie wspierał przeróżne lokalne inicjatywy kulturalne, a wielu miejscowych, zdolnych i pracowitych, zatrudnił w różnych rolach do realizacji swoich rozlicznych pomysłów. Był bowiem nie tylko wizjonerem, ale też człowiekiem, który swoje śmiałe i piękne wizje artystyczne – muzyczne, krajobrazowe, architektoniczne i konserwatorskie – potrafił wcielić w życie. Zaiste, pięknie przysłużył się Rzeczpospolitej! Każde z Jego dzieł, za Horacym, do potomnych woła i wołać będzie: „Non omnis moriar”. Cześć Jego pamięci!

Opracowanie i fot. dr Andrzej Laskowski, NID OT Kraków