Narodowy instytut dziedzictwa

18 kwietnia 2018 r., podczas gali z okazji Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków, poznaliśmy laureatów konkursu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany” 2018.

Zabytek Zadbany to ogólnopolski konkurs, którego celem jest promocja opieki nad zabytkami, poprzez propagowanie najlepszych wzorów konserwacji, utrzymania i zagospodarowania zabytków. Procedurę konkursową prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Uroczysta gala Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w tym roku odbyła się w Zamościu. Gospodarzami spotkania byli Bartosz Skaldawski, p.o. Dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz Andrzej Wnuk, Prezydent Miasta Zamość. Przedsięwzięcie honorowym patronatem objęła prof. Magdalena Gawin, Generalny Konserwator Zabytków, Podsekretarz Stanu w MKiDN, Przemysław Czarnek, Wojewoda Lubelski i Sławomir Sosnowski, Marszałek Województwa Lubelskiego.

W tegorocznej edycji konkursu Jury przyznało 5 nagród i 8 wyróżnień w sześciu kategoriach.

A. Kategoria: utrwalenie wartości zabytkowej obiektu
Nagroda
Kaplica Hochberga przy kościele Świętego Wincentego i Świętego Jakuba – obecna katedra greckokatolicka we Wrocławiu, woj. dolnośląskie
Wyróżnienia
1. Kościół parafialny Świętej Jadwigi Śląskiej w Miłkowie, woj. dolnośląskie
2. Kościół parafialny Świętego Jacka w Chochołowie, woj. małopolskie
3. Kościół parafialny salezjanów Świętego Józefa w Przemyślu, woj. podkarpackie

B. Kategoria: rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu
Nagroda
Park-arboretum w Gołuchowie, woj. wielkopolskie

C. Kategoria: adaptacja obiektów zabytkowych
Nagroda
Dwór Purgoldów w Psieniu-Ostrowie, woj. wielkopolskie
Wyróżnienia
1. Dawna trafostacja, obecnie Trafostacja Sztuki w Szczecinie, woj. zachodniopomorskie
2. Zespół pałacowo-parkowy, obecnie siedziba Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny w Koszęcinie, woj. śląskie

D. Kategoria: architektura i konstrukcje drewniane
Wyróżnienia
1. Kościół parafialny Podwyższenia Krzyża Świętego w Starej Wsi, woj. śląskie
2. Kościół filialny Świętego Krzyża w Obornikach, woj. wielkopolskie

E. Kategoria: architektura przemysłowa i budownictwo inżynieryjne
Nagroda
Dawna hala walcowni cynku, obecnie Muzeum Hutnictwa Cynku „Walcownia” w Katowicach-Szopienicach, woj. śląskie
Wyróżnienie
1. Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna wraz z chodnikiem podstawowym w pokładzie 510, obecnie obiekt Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, woj. śląskie

F. Kategoria specjalna: właściwe użytkowanie i trwała opieka nad zabytkiem
Nagroda
1.  Kościół ewangelicko-augsburski w Pasymiu, woj. warmińsko-mazurskie

SZCZEGÓŁOWA LISTA LAUREATÓW I WYRÓŻNIONYCH


A. KATEGORIA: UTRWALENIE WARTOŚCI ZABYTKOWEJ OBIEKTU

Nagroda

Kaplica Hochberga przy kościele Świętego Wincentego i Świętego Jakuba – obecna katedra greckokatolicka we Wrocławiu, woj. dolnośląskie

    

Barokową kaplicę z bogatym wystrojem artystycznym wzniesiono dla Ferdynanda von Hochberga w latach 1723-1727. Została poważnie zniszczona w 1945 roku. W wyniku ostatnich prac przywrócono pierwotną formę i wystrój cennego dzieła dolnośląskiego baroku.

Nagrodę przyznano za wzorowe prace konserwatorskie poprzedzone szczegółową kwerendą i badaniami, wykonane z maksymalnym poszanowaniem zachowanej, autentycznej substancji zabytkowej.



Wyróżnienie

Kościół parafialny salezjanów Świętego Józefa w Przemyślu, woj. podkarpackie


Neogotycką świątynię wzniesiono w latach 1912-1923 według projektu turyńskiego architekta Maria Ceradiniego.
Wyróżnienie przyznano za kompleksowe prace budowlane i konserwatorskie, które przywróciły historyczny wygląd kościoła. Prace zostały przeprowadzone z poszanowaniem oryginalnych elementów wystroju architektonicznego, w tym pierwotnych posadzek oraz dekoracji ściennych.

Wyróżnienie

Kościół parafialny Świętej Jadwigi Śląskiej w Miłkowie, woj. dolnośląskie



Kościół w obecnej formie pochodzi z wieku XVI, w XIX wieku nadbudowano neogotycką wieżę. Na ścianach zewnętrznych zachował się zespół epitafiów karkonoskich laborantów.

Wyróżnienie przyznano za prace budowlane i konserwatorskie, które uczytelniły historyczną strukturę architektoniczną oraz wnętrza zabytku. Prace wykonano z uwzględnieniem lokalnych tradycji materiałowych i budowlanych.

Wyróżnienie

Kościół parafialny Świętego Jacka w Chochołowie, woj. małopolskie

       

Neogotycki kościół o wyjątkowej na tle tradycji podhalańskich skali wzniesiono w latach 1853-1873 według projektu uznanego krakowskiego architekta Feliksa Księżarskiego.

Wyróżnienie przyznano za przywrócenie obiektowi dawnej świetności i wzorową konserwację kamiennych elewacji obiektu zdegradowanego przez niewłaściwe użytkowanie i działania budowlane poprzednich lat.


B. KATEGORIA: REWALORYZACJA PRZESTRZENI KULTUROWEJ I KRAJOBRAZU

Nagroda

Założenie parkowe w Gołuchowie, woj. wielkopolskie



Rozległy park towarzyszący zamkowi gołuchowskiemu został ukształtowany przez właścicieli – Jana i Izabelę z Czartoryskich Działyńskich oraz planistę ogrodów Adama Kubaszewskiego w 2 połowie XIX wieku.

Nagrodę przyznano za prowadzoną z ogromną starannością i pieczołowitością kompleksową rewaloryzację parku. Systematyczna konserwacja i pielęgnacja utrwaliła jego wartości przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe.


C. KATEGORIA: ADAPTACJA OBIEKTU ZABYTKOWEGO

Nagroda

Dwór w miejscowości Psienie-Ostrów, woj. wielkopolskie



Siedziba mieszkalna w stylu neorenesansowym wzniesiona w latach 90. XIX wieku dla właścicieli majątku Psienie-Ostrów, od 2011 roku ponownie stała się własnością prywatną. Przed remontem obiekt był silnie zdegradowany.

Nagrodę przyznano za staranną rewaloryzację zniszczonego zabytku i adaptację z zachowaniem oryginalnej substancji zabytkowej oraz przywrócenie pierwotnej funkcji mieszkalnej.

Wyróżnienie

Trafostacja Sztuki w Szczecinie, woj. zachodniopomorskie



Dawna transformatorownia, wybudowana w 1911 roku, w latach 2011-2013 została adaptowana na obiekt wystawienniczy i koncertowy.

Wyróżnienie przyznano za uratowanie niszczejącego zabytku i adaptację przeprowadzoną z utrzymaniem historycznego układu przestrzennego wnętrza.

Wyróżnienie

Zespół pałacowo-parkowy w Koszęcinie, obecnie siedziba Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny, woj. śląskie



Klasycystyczny pałac otoczony krajobrazowym parkiem w obecnej postaci został ukształtowany w XIX wieku. Od 1953 roku jest siedzibą Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”.

Wyróżnienie przyznano za staranną konserwację architektury i wnętrza, w tym szczególnie wyeksponowanie elementów autentycznego wystroju.


D. KATEGORIA: ARCHITEKTURA I BUDOWNICTWO DREWNIANE

Wyróżnienie

Kościół filialny Świętego Krzyża w Obornikach, woj. wielkopolskie

   

Kościół wybudowany w 1766 roku, o zdwojonej konstrukcji ścian (zewnętrzna ryglowa, wewnętrzna zrębowa), przetrwał do dzisiaj zachowując niemal stuprocentowo autentyzm substancji i konstrukcji.

Wyróżnienie przyznano za szczególnie staranną konserwację ryglowych ścian kościoła oraz przywrócenie historycznego materiału pokrycia dachu.

Wyróżnienie

Kościół parafialny Podwyższenia Krzyża Świętego w Starej Wsi, woj. śląskie



Późnogotycki, drewniany kościół w Starej Wsi pochodzi z początku XVI wieku, jego wystrój z tego samego okresu oraz czasów nowożytnych.

Wyróżnienie przyznano za kompleksową i staranną konserwację obiektu oraz prace budowlane wykonane tradycyjnymi metodami ciesielskimi.


E. KATEGORIA: ARCHITEKTURA PRZEMYSŁOWA I BUDOWNICTWO INŻYNIERYJNE

Nagroda

Dawna walcownia cynku, obecnie Muzeum Hutnictwa Cynku „Walcownia” w Katowicach-Szopienicach, woj. śląskie


   

Hale walcowni cynku koncernu „Giesche Erben” wybudowano w latach 1903-1917 i użytkowano do 2002 roku.

Nagrodę przyznano za rewitalizację przeprowadzoną z poszanowaniem autentycznego wystroju i wyposażenia, w tym zachowanie kompletnego ciągu technologicznego oraz utworzenie ekspozycji o istotnych walorach edukacyjnych.



Wyróżnienie

Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna wraz z chodnikiem podstawowym w pokładzie 510 w Zabrzu, woj. śląskie
  

Budowę sztolni odwadniającej i transportowej łączącej kopalnie i pola górnicze Zabrza i Królewskiej Huty rozpoczęto w 1799 roku. Z użytku wyłączono ją w latach 50 XX wieku.

Wyróżnienie przyznano za konserwację pozwalającą zabezpieczyć elementy oryginalnej infrastruktury technicznej sztolni. Wydobyto i uczytelniono autentyzm zabytku przemysłu górniczego, który po pracach udostępniono zwiedzającym.


F. KATEGORIA: SPECJALNA WŁAŚCIWE UŻYTKOWANIE I TRWAŁA OPIEKA NAD ZABYTKIEM

Nagroda

Kościół ewangelicko-augsburski w Pasymiu, woj. warmińsko-mazurskie

    


   

Kościół gotycki, od roku 1525 do dziś nieprzerwanie pełni funkcje świątyni ewangelickiej.

Nagrodę przyznano za wzorowe i systematyczne działania konserwatorskie obejmujące architekturę oraz wnętrza świątyni. Wspólnym mianownikiem wieloletnich prac jest właściwe rozpoznanie badawcze oraz poszanowanie integralności i autentyzmu zabytku. Kościół jest zarówno miejscem sprawowania liturgii, jak i ośrodkiem kulturotwórczym – służy koncertom, spotkaniom, działa przy nim muzeum parafialne.