W obowiązującym stanie prawnym, uznanie obiektu lub obszaru zabytkowego za Pomnik Historii dokonuje w drodze rozporządzenia określającego jego granice Prezydent RP na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego. Wniosek taki zaopiniowany jest przez Radę Ochrony Zabytków. Aby zabytek został zakwalifikowany do miana pomnika historii, zgodnie z art. 15 ust.1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami musi spełniać następujące przesłanki ustawowe:
- musi stanowić zabytek nieruchomy wpisany do rejestru zabytków lub park kulturowy utworzony zgodnie z przepisem art. 16 cyt. ustawy;
- musi posiadać szczególną wartość dla kultury.
Uznanie zabytku za Pomnik Hstorii, który wpisany jest do rejestru nakłada na jego właściciela czy posiadacza takie same obowiązki i restrykcje, jakie wynikają z wpisu do rejestru zabytków. (więcej
tutaj)
Rada Ochrony Zabytków przyjmując i rekomendując opracowane przez Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków Kryteria i procedury uznawania za Pomnik Historii uznała także, że zgłaszane dla uznania za pomnik historii obiekty, zespoły, układy przestrzenne lub inne obszary winny posiadać opracowane (i uchwalone) miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Wprawdzie wspomniany wymóg nie wynika wprost z ustawy, ma jedynie charakter pomocniczy, jednakże jego wprowadzenie jest w pełni uzasadnione, bowiem obszar Pomnika Historii staje się nie tylko przedmiotem troski konserwatorskiej właściwego organu, ale również jednostki samorządu terytorialnego, która do ochrony i opieki tego obszaru może wykorzystać podstawowy instrument planistyczny jakim jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
Znaczącym przywilejem dla właściciela i posiadacza zabytku będącego Pomnikiem Historii jest gwarancja otrzymania dodatkowej punktacji w procesie rozpatrywania wniosku o dofinansowanie z funduszy będących w dyspozycji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
WYBIERZ WOJEWÓDZTWO 
