Park kulturowy jest jedną z ustawowych form ochrony zabytków w Polsce (art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie i opiece nad zabytkami, Dz. U. z 2017 r. poz. 2187 ze zm., dalej: "Ustawa"). Tworzony jest w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej (art. 16 ust. 1 ustawy). Ustawa precyzyjnie reguluje proces tworzenia parków kulturowych przez gminy na drodze uchwały (art. 16 ust. 1a-6). Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1a gmina zobowiązana jest jedynie do ogłoszenia „w prasie miejscowej oraz przez obwieszczenie, a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, o podjęciu prac nad utworzeniem parku kulturowego, określając formę, miejsce i termin składania wniosków dotyczących projektu uchwały o utworzeniu parku kulturowego, nie krótszy jednak niż 21 dni od dnia ogłoszenia”. Z treści przepisów nie wynika obowiązek gmin dotyczący konieczności informowania innych podmiotów (w tym instytucji kultury oraz urzędów) o utworzeniu parku kulturowego na swoim obszarze.
W związku, z tym
lista Parków Kulturowych zamieszczona na stronie www.nid.pl stanowi jedynie informację poglądową, bazującą na aktualnej wiedzy pracowników NID.
Parki Kulturowe – stan na 29.11.2019
1. Forteczny Park Kulturowy w Srebrnej Górze (2002)
2. Forteczny Park Kulturowy Twierdza Kłodzka (2006)
3. Park Kulturowy Kotliny Jeleniogórskiej (2008)
4. Park Kulturowy Stare Miasto we Wrocławiu (2014)
5. Park Kulturowy „Wzgórze Zamkowe, Dolina Budzówki i Nysy Kłodzkiej” w Kamieńcu Ząbkowickim (2014)
6. Park Kulturowy Wietrzychowice (2006)
7. Park Kulturowy Kalwaria Pakoska (2008)
8. Park Kulturowy „Kościół p.w. Św. Oswalda” w Płonkowie (2009)
9. Park Kulturowy Sarnowo (2010)
10. Park Kulturowy Osieczek w Osieczku (2014)
11. Park Kulturowy Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Łopatkach (2014)
12. Park Kulturowy „Dolina Trzech Młynów” w Bogdańcu (2006)
13. Park Kulturowy Grodzisko w Wicinie (2013)
14. Park Kulturowy Miasto Tkaczy w Zgierzu (2007)
15. Park Kulturowy Wzgórze Zamkowe w Sieradzu (2009)
16. Park Kulturowy etnograficznego podregionu kutnowskiego związanego z poetą romantycznym Józefem Bohdanem Zaleskim (2015)
17. Park Kulturowy ulicy Piotrkowskiej (w Łodzi) (2015)
18. Park Kulturowy Kotliny Zakopiańskiej (2006)
19. Park Kulturowy Stare Miasto w Krakowie (obowiązuje od 07.12.2011)(2010)
20. Park Kulturowy Krupówki w Zakopanem (2016)
21. Park Kulturowy Nowa Huta (2019)
22. Park Kulturowy „Ossów Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku” (2009)
23. Park Kulturowy Stary Radom (2011)
24. Wilanowski Park Kulturowy (2012)
25. Park Kulturowy Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Andrzejewie (2016)
26. Park Kulturowy ”Książęce Miasto Brzeg” (2016)
27. Park Kulturowy Zespołu Staromiejskiego oraz Zespołu OO. Dominikanów w Jarosławiu (2009)
28. Park Kulturowy Wzgórze Staromiejskie w Krośnie (2019)
- podlaskie
- 29. Park Kulturowy w Bohonikach (2019)
30. Park Kulturowy Ośmiu Błogosławieństw we wsi Sierakowice (2006)
31. Park Kulturowy „Osada Łowców Fok” w Rzucewie (2008)
32. Park Kulturowy „Klasztorne Stawy” (2009)
33. Park Kulturowy Cmentarz Żydowski w Żorach (2004)
34. Park Kulturowy „Hałda Popłuczkowa” (2007)
35. Park Kulturowy dla Obszaru Staromiejskiego w Bieruniu (2016)
36. Park Kulturowy dla Obszaru Grobli w Bieruniu (2016)
37. Park Kulturowy Miasta Końskie (2005)
38. Park Kulturowy Warmińskiej Drogi Krajobrazowej Gietrzwałd-Woryty (2009)
39. Mickiewiczowski Park Kulturowy (2007)
40. Park Kulturowy Stare Miasto w Poznaniu (2018)