Kościół Najświętszej Marii Panny w zespole zamkowym w Malborku, Zespół pałacowo-parkowy w Dobrzycy, Skrzydło zamku książęcego, obecnie Centrum Konferencyjne ZAMEK w Szczecinku, Czworak - nazywany wytwórnią fajek - w Zborowskiem, Dworzec kolejowy Wieliczka Park oraz Kaplica Trójcy Świętej na zamku w Lublinie laureatami tegorocznego konkursu Zabytek Zadbany!
Ogłoszenie wyników i wręczenie nagród w konkursie Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany 2017” odbyło się 19 kwietnia br. podczas uroczystej gali obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w Bydgoszczy. Organizatorem wydarzenia był Narodowy Instytut Dziedzictwa wraz z Miastem Bydgoszcz. Wśród zaproszonych gości byli m.in. przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, środowiska konserwatorskie, specjaliści od ochrony zabytków, przedstawiciele środowisk naukowych i opiniotwórczych, osoby zasłużone kulturze i ochronie zabytków.
W kategorii Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu laureatem został Kościół Najświętszej Marii Panny w zespole zamkowym w Malborku, (woj. pomorskie). Jury konkursu przyznało nagrodę za kompleksowe prace konserwatorsko-restauratorskie, oparte na wnikliwych badaniach archeologicznych, historycznych, architektonicznych i konserwatorskich, przeprowadzone z maksymalnym poszanowaniem substancji zabytkowej. Prace zostały zrealizowane zgodnie z najwyższymi standardami w obiekcie zdegradowanym w czasie drugiej wojny światowej. Stanowią zwieńczenie wieloletnich działań polskich konserwatorów.
Laureatem w kategorii Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe) został Zespół pałacowo-parkowy w Dobrzycy (woj. wielkopolskie). Jury doceniło rewaloryzację założenia w Dobrzycy pozwalającą zachować i wyeksponować walory architektoniczne i krajobrazowe zespołu rezydencjonalnego.
W kategorii Adaptacja obiektów zabytkowych nagrodę otrzymało Skrzydło zamku książęcego, obecnie Centrum Konferencyjne ZAMEK w Szczecinku (woj. zachodniopomorskie) Nagroda została przyznana za wzorową adaptację przeprowadzoną z zachowaniem wartości historycznej budowli oraz maksymalnym poszanowaniem substancji zabytkowej. W efekcie prac wykonanych w oparciu o staranne badania konserwatorskie wyeksponowano poszczególne fazy rozwoju obiektu. Nowa funkcja została harmonijnie wpisana w obiekt historyczny.
Tegoroczna nagroda w kategorii Architektura i budownictwo drewniane została przyznana Czworakowi - nazywanemu wytwórnią fajek - w Zborowskiem (woj. śląskie). Jury doceniło uratowanie bardzo zdegradowanego drewnianego zabytku budownictwa wiejskiego. Prace przeprowadzono z maksymalnym poszanowaniem substancji zabytkowej oraz ekspozycją cech charakterystycznych historycznego procesu budowlanego. Rewitalizacja obiektu szczególnie ważnego dla społeczności lokalnej została przeprowadzona w oparciu o rzetelne badania naukowe.
W kolejnej kategorii Architektura przemysłowa i budownictwo inżynieryjne laureatem został Dworzec kolejowy Wieliczka Park (woj.małopolskie). Jury przyznało nagrodę za rewitalizację obiektu przeprowadzoną z zachowaniem i wyeksponowaniem w maksymalnym stopniu substancji zabytkowej, utrzymaniem pierwotnego charakteru wnętrz dworca galicyjskiego i przywróceniem formy ogrodu przydworcowego.
W tym roku po raz pierwszy została przyznana nagroda w kategorii specjalnej Właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem. Zwycięzcą została Kaplica Trójcy Świętej na zamku w Lublinie. Jury nagrodziło obiekt za wieloletnie, systematyczne i konsekwentne prowadzenie działań konserwatorskich oraz rewaloryzacyjnych zabytku o unikalnej wartości, obejmujących nie tylko wnętrza kaplicy, ale i jej formę zewnętrzną. Należy podkreślić, że informacja o działaniach konserwatorskich, bieżąco aktualizowana, jest stałym elementem ekspozycji zabytku i ma istotny walor dydaktyczny.
PEŁNA LISTA LAUREATÓW I WYRÓŻNIONYCH
Kategoria A - Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu
Laureat
Kościół NMP Panny w zespole zamkowym w Malborku, woj. pomorskie
Zespół kościoła Najświętszej Marii Panny stanowi element północnego skrzydła Zamku Wysokiego, które powstało w ostatniej ćwierci XIII wieku, najwcześniejszym okresie budowy zamku krzyżackiego w Malborku. Od 1331 roku było ono rozbudowywane i przystosowywane do stołecznego charakteru zamku. Do połowy XX wieku był to jedyny element zespołu zamkowego, który to zachował się w niemal niezmienionym kształcie od czasów średniowiecza.
PRZED PO


Wyróżnieni
Dawne kolegium jezuickie, obecnie siedziba Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Kłodzku, woj. dolnośląskie
Gmach powstał na potrzeby kolegium jezuickiego, organizowanego w Kłodzku od roku 1649. Barokowy budynek, być może projektu Włocha – Carlo Lurago – ukończono w 1690 roku. Zachowały się elementy XVII-wiecznego wyposażenia wnętrz, między innymi elementy kamieniarki i sztukaterie.
PRZED PO


Kaplica zamkowa Świętego Tomasza Becketa w Raciborzu, woj. śląskie
Kaplica zbudowana ok. 1290 roku, wolnostojąca, usytuowana była bezpośrednio przy murze obronnym zamku piastowskiego. Przebudowywana w wiekach późniejszych, zachowała znaczną część pierwotnej gotyckiej struktury i należy do najcenniejszych średniowiecznych zabytków sakralnych w skali regionu. Obecnie pełni funkcję ekspozycyjno-koncertowe, okazjonalnie wykorzystywana jest również na cele liturgiczne.
PRZED PO


Pałac w Rogalinie, woj. wielkopolskie
Rogalińską rezydencję zbudowano w drugiej połowie XVIII wieku jako siedzibę rodową Kazimierza Raczyńskiego. Pierwotne założenie w typie „pomiędzy dziedzińcem a ogrodem” przetrwało do dziś w swym zasadniczym kształcie. Wiek XIX przyniósł przekształcenia budowli i jej wyposażenia, w tym zmiany wprowadzone przez znawcę i kolekcjonera Edwarda Aleksandra Raczyńskiego. Od 1949 roku pałac w Rogalinie pełni funkcje muzealne.
PRZED PO


Kategoria B -
Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe)
Laureat
Zespół pałacowo-parkowy w Dobrzycy, woj. wielkopolskie
Zespół pałacowo-parkowy w Dobrzycy powstał pod koniec XVIII wieku. Jego centrum stanowił pałac wyróżniający się walorami architektonicznymi i bogatą dekoracją malarską wnętrz, zaprojektowany przez warszawskiego architekta Stanisława Zawadzkiego. Otaczający rezydencję park o wybitnych wartościach krajobrazowych zaliczał się do nielicznych wówczas na ziemiach polskich przykładów ogrodu typu romantycznego. Od 1939 roku zespół pozbawiony funkcji rezydencjonalnej był użytkowany w sposób prowadzący do jego degradacji lub niszczał nieużytkowany. W 1988 roku został przejęty na cele muzealne, od roku 2005 funkcjonuje pod nazwą Muzeum Ziemiaństwa.
PRZED PO


Wyróżnieni
Dawny zespół klasztorny karmelitów bosych w Zagórzu, woj. podkarpackie
Zespół klasztorny złożony z kościoła, klasztoru i części gospodarczej, otoczony murami obronnymi, wzniesiony w latach 1700 – 1730 dla zakonu karmelitów bosych to przykład późnobarokowego założenia sakralno-obronnego o wybitnych walorach artystycznych. Zespół zniszczony w 1822 roku przez pożar, zachowany w ruinie.
PRZED PO


Zespół pałacowo-parkowy w Patrykozach, woj. mazowieckie
Pałac wybudowany w latach 1832-1834 przez architekta Franciszka Jaszczołda dla osiadłego w Patrykozach Teodora Szydłowskiego, generała powstania listopadowego. Budowla o cechach stylowych malowniczego neogotyku angielskiego, z bogatym detalem elewacyjnym i we wnętrzach.
PRZED PO


Zespół zabytkowy Twierdzy Przemyśl – reprezentatywne elementy systemu warownego, woj. podkarpackie
Reprezentatywne elementy systemu warownego Twierdzy Przemyśl odzwierciedlają intensywny rozwój sztuki fortyfikacyjnej od połowy XIX wieku do I wojny światowej. Wielkoobszarowy teren świadomie wybrany ze względu na warunki geograficzne został ukształtowany przez budowę fortów, dróg, wprowadzenie zieleni fortecznej. Twierdza Przemyśl wraz z przedpolami była miejscem walk z lat 1914-1915.
PRZED PO

![1.3_Fort XV Borek koszary widok z tradytora [A. Sapeta].JPG 1.3_Fort XV Borek koszary widok z tradytora [A. Sapeta].JPG](https://nid.pl/upload/medialibrary/313/3133eeed5b1ad582e7c68e460bf61e98.JPG)
Kategoria C -
Adaptacja obiektów zabytkowych
Laureat
Skrzydło zamku książęcego, obecnie Centrum Konferencyjne ZAMEK w Szczecinku, woj. zachodniopomorskie
Skrzydło południowe zamku książąt pomorskich zostało wzniesione na przełomie lat 20. i 30. XIV wieku. Funkcję obronną pełniło do początków XVII wieku, kiedy to nadano mu charakter rezydencjonalny. Współcześnie obiekt adaptowano na centrum szkoleniowo-konferencyjne.
PRZED PO


Wyróżnieni
Dawny kościół ewangelicki, obecnie Skarbiec Kultury Europejskiej w Barczewie, woj. warmińsko-mazurskie
Kościół ewangelicki wybudowany w 1871 roku w stylu neogotyckim. Funkcje sakralne pełnił do roku 1960. Do 1972 roku nieużytkowany, systematycznie niszczony i pozbawiany wyposażenia, później pełnił funkcję magazynowe. Przejęty w 2009 roku przez Gminę Barczewo, został w latach 2013 – 2014 zaadaptowany na cele kulturalne i funkcjonuje obecnie pod nazwą Skarbiec Kultury Europejskiej.
PRZED PO
Dawny żydowski dom przedpogrzebowy, obecnie Dom Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach, woj. śląskie
Budynek neogotycki wybudowany w 1903 roku, projektu wiedeńskiego architekta Maxa Fleischera, posadowiony przy cmentarzu żydowskim. Po adaptacji przeznaczony na oddział Muzeum w Gliwicach poświęcony dziedzictwu kultury żydowskiej, miejsce spotkań i dialogu międzykulturowego.
PRZED PO


Pałac w Kościelcu Kolskim, obecnie siedziba Zespołu Szkół Plastycznych w Kole, woj. wielkopolskie
Pałac zbudowany w latach 1889-1890 według projektu Józefa Chrzanowskiego w stylu eklektycznym, z bogatym wystrojem architektonicznym i różnorodnym wystrojem wnętrz. Po odzyskaniu niepodległości i utworzeniu państwa polskiego w 1918 roku znacjonalizowany i wykorzystywany na cele oświatowe. W 2007 roku przekazany w trwały zarząd Zespołowi Szkół Plastycznych w Kole.
PRZED PO


Kategoria D -
Architektura i budownictwo drewniane
Laureat
Czworak, nazywany wytwórnią fajek, w Zborowskiem, woj. śląskie
Drewniany budynek mieszkalny konstrukcji zrębowej wzniesiony około 1840 roku, posadowiony na fundamencie i murowanych piwnicach dawniejszej budowli.
PRZED PO


Kategoria E -
Architektura przemysłowa i budownictwo inżynieryjne
Laureat
Dworzec kolejowy Wieliczka Park, woj. małopolskie
Budynek dworca Wieliczka Park (dawniej Wieliczka) z lat 1903-1905, wybudowany na linii kolejowej Kraków-Wieliczka według projektu opracowanego w Wiedniu, o formach architektonicznych późnego historyzmu z elementami modernistycznymi, charakterystycznych dla małych dworców galicyjskich z początków ubiegłego wieku.
PRZED PO


Wyróżnieni
Dawna łaźnia łańcuszkowa kopalni „Luiza” w Zabrzu, woj. śląskie
Kopalnia „Królowa Luiza” rozpoczęła pracę w 1791 roku i do czasów zamknięcia w roku 1998 uważana była za jedna z najnowocześniejszych w Europie. Kopalniana łaźnia, o ceglanych elewacjach i nowoczesnym wyposażeniu technicznym, wybudowana w roku 1890, rozbudowywana w latach 20. i 40. XX wieku, stanowi świadectwo wysokiego poziomu socjalnego zakładu i jest charakterystycznym elementem krajobrazu miejskiego.
PRZED PO


Wiadukt kolejowy na ulicą Kunickiego w Lublinie, woj. lubelskie
Wiadukt kolejowy powstał w latach 1925–1928. Jest przykładem budowli z okresu dwudziestolecia międzywojennego o konstrukcji żelbetowej i bogatej formie architektonicznej odwołującej się do porządków klasycystycznych.
PRZED PO


Kategoria specjalna F -
Właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem
Laureat
Kaplica Trójcy Świętej na zamku w Lublinie, woj. lubelskie
Kaplica Trójcy Świętej jest unikatowym w skali europejskiej zabytkiem łączącym wschodnią i zachodnią tradycję artystyczną: gotycką strukturę architektoniczną z pełnym programem malowideł ściennych wykonanych z fundacji Władysław Jagiełły przez artystów kręgu sztuki bizantyńsko-ruskiej. Malowidła te od ponad stu lat są przedmiotem prac konserwatorskich i badawczych, od 1954 roku prowadzonych przez utworzone na zamku Muzeum Lubelskie.
PRZED PO


Gratulujemy wszystkim laureatom i wyróżnionym!
Kontakt dla mediów:
Wioletta Łabuda-Iwaniak
Rzecznik Prasowy / Kierownik Biura ds. Komunikacji
Narodowy Instytut Dziedzictwa
+48 509 202 012
e-mail:
media@nid.pl
www.nid.pl
--------------------------------------------------------------------------------------------
Już trwa kolejna edycja ogólnopolskiego konkursu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany”. Jak co roku adresatami konkursu są właściciele, posiadacze lub zarządcy zabytkowych obiektów wpisanych do rejestru zabytków, którzy wzorowo wywiązują się z obowiązku opieki nad zabytkami. Za realizację konkursu odpowiada Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Celem konkursu jest promocja opieki nad zabytkami, poprzez propagowanie najlepszych wzorów konserwacji, utrzymania i zagospodarowania zabytków. Nad przebiegiem konkursu czuwa Jury, składające się z ekspertów posiadających wiedzę i doświadczenie w dziedzinie konserwacji zabytków. Jury ocenia jakość i zakres prac budowlanych, konserwatorskich, restauratorskich, rewaloryzacyjnych prowadzonych przy zabytkach.
Od 2017 roku konkurs „Zabytek Zadbany” odbywa się na podstawie nowego regulaminu. W tegorocznej edycji zabytkowe obiekty można zgłaszać aż w 6 kategoriach:
a) Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu
b) Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe)
c) Adaptacja obiektów zabytkowych
d) Architektura i budownictwo drewniane
e) Architektura przemysłowa i budownictwo inżynieryjne
f) Kategoria specjalna: właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem
Do tegorocznej edycji konkursu zgłaszać można obiekty, przy których prace ukończono w latach 2012-2016; kategoria specjalna właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkiem obejmuje co najmniej dziesięć lat poprzedzających rok złożenia wniosku.
Pełny regulamin konkursu wraz z kartą zgłoszeniową dostępny jest na stronie:
http://www.nid.pl/pl/Dla_wlascicieli_i_zarzadcow/Zabytek_zadbany/
Zgłoszenia można nadsyłać do 31 stycznia 2018 roku (decyduje data stempla pocztowego)
Sekretariat konkursu:
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Oddział Terenowy Olsztyn
ul. 11 Listopada 4
10-104 Olsztyn
e-mail:
ot.olsztyn@nid.pl
tel. 89 521 26 87; fax. 89 521 26 88