Narodowy instytut dziedzictwa

DZIEDZICTWO
KULTUROWE W REGIONACH

WYBIERZ WOJEWÓDZTWO

dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie

Kościół Najświętszej Marii Panny w zespole zamkowym w Malborku, Zespół pałacowo-parkowy w Dobrzycy, Skrzydło zamku książęcego, obecnie Centrum Konferencyjne ZAMEK w Szczecinku, Czworak - nazywany wytwórnią fajek - w Zborowskiem, Dworzec kolejowy Wieliczka Park oraz Kaplica Trójcy Świętej na zamku w Lublinie laureatami tegorocznego konkursu Zabytek Zadbany!

Ogłoszenie wyników i wręczenie nagród w konkursie Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany 2017” odbyło się 19 kwietnia br. podczas uroczystej gali obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w Bydgoszczy. Organizatorem wydarzenia był Narodowy Instytut Dziedzictwa wraz z Miastem Bydgoszcz. Wśród zaproszonych gości byli m.in. przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, środowiska konserwatorskie, specjaliści od ochrony zabytków, przedstawiciele środowisk naukowych i opiniotwórczych, osoby zasłużone kulturze i ochronie zabytków.

W kategorii Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu laureatem został Kościół Najświętszej Marii Panny w zespole zamkowym w Malborku, (woj. pomorskie). Jury konkursu przyznało nagrodę za kompleksowe prace konserwatorsko-restauratorskie, oparte na wnikliwych badaniach archeologicznych, historycznych, architektonicznych i konserwatorskich, przeprowadzone z maksymalnym poszanowaniem substancji zabytkowej. Prace zostały zrealizowane zgodnie z najwyższymi standardami w obiekcie zdegradowanym w czasie drugiej wojny światowej. Stanowią zwieńczenie wieloletnich działań polskich konserwatorów.

Laureatem w kategorii Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe) został Zespół pałacowo-parkowy w Dobrzycy (woj. wielkopolskie). Jury doceniło rewaloryzację założenia w Dobrzycy pozwalającą zachować i wyeksponować walory architektoniczne i krajobrazowe zespołu rezydencjonalnego.

W kategorii Adaptacja obiektów zabytkowych nagrodę otrzymało Skrzydło zamku książęcego, obecnie Centrum Konferencyjne ZAMEK w Szczecinku (woj. zachodniopomorskie) Nagroda została przyznana za wzorową adaptację przeprowadzoną z zachowaniem wartości historycznej budowli oraz maksymalnym poszanowaniem substancji zabytkowej. W efekcie prac wykonanych w oparciu o staranne badania konserwatorskie wyeksponowano poszczególne fazy rozwoju obiektu. Nowa funkcja została harmonijnie wpisana w obiekt historyczny.

Tegoroczna nagroda w kategorii Architektura i budownictwo drewniane została przyznana Czworakowi - nazywanemu wytwórnią fajek - w Zborowskiem (woj. śląskie). Jury doceniło uratowanie bardzo zdegradowanego drewnianego zabytku budownictwa wiejskiego. Prace przeprowadzono z maksymalnym poszanowaniem substancji zabytkowej oraz ekspozycją cech charakterystycznych historycznego procesu budowlanego. Rewitalizacja obiektu szczególnie ważnego dla społeczności lokalnej została przeprowadzona w oparciu o rzetelne badania naukowe.

W kolejnej kategorii Architektura przemysłowa i budownictwo inżynieryjne laureatem został Dworzec kolejowy Wieliczka Park (woj.małopolskie). Jury przyznało nagrodę za rewitalizację obiektu przeprowadzoną z zachowaniem i wyeksponowaniem w maksymalnym stopniu substancji zabytkowej, utrzymaniem pierwotnego charakteru wnętrz dworca galicyjskiego i przywróceniem formy ogrodu przydworcowego.

W tym roku po raz pierwszy została przyznana nagroda w kategorii specjalnej Właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem. Zwycięzcą została Kaplica Trójcy Świętej na zamku w Lublinie. Jury nagrodziło obiekt za wieloletnie, systematyczne i konsekwentne prowadzenie działań konserwatorskich oraz rewaloryzacyjnych zabytku o unikalnej wartości, obejmujących nie tylko wnętrza kaplicy, ale i jej formę zewnętrzną. Należy podkreślić, że informacja o działaniach konserwatorskich, bieżąco aktualizowana, jest stałym elementem ekspozycji zabytku i ma istotny walor dydaktyczny.

PEŁNA LISTA LAUREATÓW I WYRÓŻNIONYCH

Kategoria A - Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu

Laureat

Kościół NMP Panny w zespole zamkowym w Malborku, woj. pomorskie

Zespół kościoła Najświętszej Marii Panny stanowi element północnego skrzydła Zamku Wysokiego, które powstało w ostatniej ćwierci XIII wieku, najwcześniejszym okresie budowy zamku krzyżackiego w Malborku. Od 1331 roku było ono rozbudowywane i przystosowywane do stołecznego charakteru zamku. Do połowy XX wieku był to jedyny element zespołu zamkowego, który to zachował się w niemal niezmienionym kształcie od czasów średniowiecza.

PRZED                                                     PO 

Wyróżnieni

Dawne kolegium jezuickie, obecnie siedziba Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Kłodzku, woj. dolnośląskie

Gmach powstał na potrzeby kolegium jezuickiego, organizowanego w Kłodzku od roku 1649. Barokowy budynek, być może projektu Włocha – Carlo Lurago – ukończono w 1690 roku. Zachowały się elementy XVII-wiecznego wyposażenia wnętrz, między innymi elementy kamieniarki i sztukaterie.

PRZED                                                             PO

Kaplica zamkowa Świętego Tomasza Becketa w Raciborzu, woj. śląskie

Kaplica zbudowana ok. 1290 roku, wolnostojąca, usytuowana była bezpośrednio przy murze obronnym zamku piastowskiego. Przebudowywana w wiekach późniejszych, zachowała znaczną część pierwotnej gotyckiej struktury i należy do najcenniejszych średniowiecznych zabytków sakralnych w skali regionu. Obecnie pełni funkcję ekspozycyjno-koncertowe, okazjonalnie wykorzystywana jest również na cele liturgiczne.

PRZED                                   PO

Pałac w Rogalinie, woj. wielkopolskie

Rogalińską rezydencję zbudowano w drugiej połowie XVIII wieku jako siedzibę rodową Kazimierza Raczyńskiego. Pierwotne założenie w typie „pomiędzy dziedzińcem a ogrodem” przetrwało do dziś w swym zasadniczym kształcie. Wiek XIX przyniósł przekształcenia budowli i jej wyposażenia, w tym zmiany wprowadzone przez znawcę i kolekcjonera Edwarda Aleksandra Raczyńskiego. Od 1949 roku pałac w Rogalinie pełni funkcje muzealne.

PRZED                                                                      PO


 
Kategoria B - Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe)

Laureat

Zespół pałacowo-parkowy w Dobrzycy, woj. wielkopolskie

Zespół pałacowo-parkowy w Dobrzycy powstał pod koniec XVIII wieku. Jego centrum stanowił pałac wyróżniający się walorami architektonicznymi i bogatą dekoracją malarską wnętrz, zaprojektowany przez warszawskiego architekta Stanisława Zawadzkiego. Otaczający rezydencję park o wybitnych wartościach krajobrazowych zaliczał się do nielicznych wówczas na ziemiach polskich przykładów ogrodu typu romantycznego. Od 1939 roku zespół pozbawiony funkcji rezydencjonalnej był użytkowany w sposób prowadzący do jego degradacji lub niszczał nieużytkowany. W 1988 roku został przejęty na cele muzealne, od roku 2005 funkcjonuje pod nazwą Muzeum Ziemiaństwa.

PRZED                                       PO


Wyróżnieni

Dawny zespół klasztorny karmelitów bosych w Zagórzu, woj. podkarpackie

Zespół klasztorny złożony z kościoła, klasztoru i części gospodarczej, otoczony murami obronnymi, wzniesiony w latach 1700 – 1730 dla zakonu karmelitów bosych to przykład późnobarokowego założenia sakralno-obronnego o wybitnych walorach artystycznych. Zespół zniszczony w 1822 roku przez pożar, zachowany w ruinie.

PRZED                                                 PO

Zespół pałacowo-parkowy w Patrykozach, woj. mazowieckie

Pałac wybudowany w latach 1832-1834 przez architekta Franciszka Jaszczołda dla osiadłego w Patrykozach Teodora Szydłowskiego, generała powstania listopadowego. Budowla o cechach stylowych malowniczego neogotyku angielskiego, z bogatym detalem elewacyjnym i we wnętrzach.

PRZED                                                     PO

Zespół zabytkowy Twierdzy Przemyśl – reprezentatywne elementy systemu warownego, woj. podkarpackie

Reprezentatywne elementy systemu warownego Twierdzy Przemyśl odzwierciedlają intensywny rozwój sztuki fortyfikacyjnej od połowy XIX wieku do I wojny światowej. Wielkoobszarowy teren świadomie wybrany ze względu na warunki geograficzne został ukształtowany przez budowę fortów, dróg, wprowadzenie zieleni fortecznej. Twierdza Przemyśl wraz z przedpolami była miejscem walk z lat 1914-1915.

PRZED                                                      PO

Kategoria C - Adaptacja obiektów zabytkowych

Laureat

Skrzydło zamku książęcego, obecnie Centrum Konferencyjne ZAMEK w Szczecinku, woj. zachodniopomorskie

Skrzydło południowe zamku książąt pomorskich zostało wzniesione na przełomie lat 20. i 30. XIV wieku. Funkcję obronną pełniło do początków XVII wieku, kiedy to nadano mu charakter rezydencjonalny. Współcześnie obiekt adaptowano na centrum szkoleniowo-konferencyjne.

PRZED                                                     PO

Wyróżnieni

Dawny kościół ewangelicki, obecnie Skarbiec Kultury Europejskiej w Barczewie, woj. warmińsko-mazurskie

Kościół ewangelicki wybudowany w 1871 roku w stylu neogotyckim. Funkcje sakralne pełnił do roku 1960. Do 1972 roku nieużytkowany, systematycznie niszczony i pozbawiany wyposażenia, później pełnił funkcję magazynowe. Przejęty w 2009 roku przez Gminę Barczewo, został w latach 2013 – 2014 zaadaptowany na cele kulturalne i funkcjonuje obecnie pod nazwą Skarbiec Kultury Europejskiej.

PRZED                                                    PO

 

Dawny żydowski dom przedpogrzebowy, obecnie Dom Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach, woj. śląskie

Budynek neogotycki wybudowany w 1903 roku, projektu wiedeńskiego architekta Maxa Fleischera, posadowiony przy cmentarzu żydowskim. Po adaptacji przeznaczony na oddział Muzeum w Gliwicach poświęcony dziedzictwu kultury żydowskiej, miejsce spotkań i dialogu międzykulturowego.

PRZED                      PO

Pałac w Kościelcu Kolskim, obecnie siedziba Zespołu Szkół Plastycznych w Kole, woj. wielkopolskie

Pałac zbudowany w latach 1889-1890 według projektu Józefa Chrzanowskiego w stylu eklektycznym, z bogatym wystrojem architektonicznym i różnorodnym wystrojem wnętrz. Po odzyskaniu niepodległości i utworzeniu państwa polskiego w 1918 roku znacjonalizowany i wykorzystywany na cele oświatowe. W 2007 roku przekazany w trwały zarząd Zespołowi Szkół Plastycznych w Kole.

PRZED                                                       PO

Kategoria D - Architektura i budownictwo drewniane

Laureat
Czworak, nazywany wytwórnią fajek, w Zborowskiem, woj. śląskie

Drewniany budynek mieszkalny konstrukcji zrębowej wzniesiony około 1840 roku, posadowiony na fundamencie i murowanych piwnicach dawniejszej budowli.

PRZED                                                  PO

Kategoria E - Architektura przemysłowa i budownictwo inżynieryjne

Laureat

Dworzec kolejowy Wieliczka Park, woj. małopolskie

Budynek dworca Wieliczka Park (dawniej Wieliczka) z lat 1903-1905, wybudowany na linii kolejowej Kraków-Wieliczka według projektu opracowanego w Wiedniu, o formach architektonicznych późnego historyzmu z elementami modernistycznymi, charakterystycznych dla małych dworców galicyjskich z początków ubiegłego wieku.

PRZED                                                       PO


Wyróżnieni

Dawna łaźnia łańcuszkowa kopalni „Luiza” w Zabrzu, woj. śląskie

Kopalnia „Królowa Luiza” rozpoczęła pracę w 1791 roku i do czasów zamknięcia w roku 1998 uważana była za jedna z najnowocześniejszych w Europie. Kopalniana łaźnia, o ceglanych elewacjach i nowoczesnym wyposażeniu technicznym, wybudowana w roku 1890, rozbudowywana w latach 20. i 40. XX wieku, stanowi świadectwo wysokiego poziomu socjalnego zakładu i jest charakterystycznym elementem krajobrazu miejskiego.

PRZED                                                    PO

Wiadukt kolejowy na ulicą Kunickiego w Lublinie, woj. lubelskie

Wiadukt kolejowy powstał w latach 1925–1928. Jest przykładem budowli z okresu dwudziestolecia międzywojennego o konstrukcji żelbetowej i bogatej formie architektonicznej odwołującej się do porządków klasycystycznych.

PRZED                                              PO

Kategoria specjalna F - Właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem

Laureat
Kaplica Trójcy Świętej na zamku w Lublinie, woj. lubelskie

Kaplica Trójcy Świętej jest unikatowym w skali europejskiej zabytkiem łączącym wschodnią i zachodnią tradycję artystyczną: gotycką strukturę architektoniczną z pełnym programem malowideł ściennych wykonanych z fundacji Władysław Jagiełły przez artystów kręgu sztuki bizantyńsko-ruskiej. Malowidła te od ponad stu lat są przedmiotem prac konserwatorskich i badawczych, od 1954 roku prowadzonych przez utworzone na zamku Muzeum Lubelskie.

PRZED                                                       PO

Gratulujemy wszystkim laureatom i wyróżnionym!

Kontakt dla mediów:
Wioletta Łabuda-Iwaniak
Rzecznik Prasowy / Kierownik Biura ds. Komunikacji
Narodowy Instytut Dziedzictwa
+48 509 202 012
e-mail: media@nid.pl
www.nid.pl