Przy zabytkach ruchomych prowadzi się badania konserwatorskie, które w świetle art. 3 pkt 9 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (dalej zwanej: u.o.z.o.z.), stanowią działania mające na celu rozpoznanie historii i funkcji zabytku, ustalenie użytych do jego wykonania materiałów i zastosowanych technologii, określenie stanu zachowania tego zabytku oraz opracowanie diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich, a jeżeli istnieje taka potrzeba, również programu prac restauratorskich.
Prowadzenie badań konserwatorskich przy zabytku ruchomym wpisanym do rejestru zabytków, zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wymaga uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Tryb i sposób wydawania przedmiotowego pozwolenia reguluje rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 27 lipca 2011 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych (dalej zwane rozporządzeniem), gdzie w § 3 wskazano wymagane elementy wniosku o wydanie pozwolenia na prowadzenie badań konserwatorskich, zaś w § 14 określono obligatoryjne oraz fakultatywne składniki pozwolenia na prowadzenie tych badań.
W § 22 ww. rozporządzenia MKiDN określone zostały nadto kwalifikacje, jakie powinny posiadać osoby uprawnione do prowadzenia badań konserwatorskich przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków. Badania te może prowadzić, w zakresie specjalności określonej w dyplomie ukończenia studiów, osoba, która posiada tytuł zawodowy magistra uzyskany po ukończeniu studiów wyższych:
1) na kierunku konserwacja i restauracja dzieł sztuki lub
2) w specjalności w zakresie konserwacji zabytków
- oraz odbyła po ukończeniu tych studiów co najmniej 12-miesięczną praktykę zawodową w zakresie konserwacji lub badania zabytków wpisanych do rejestru zabytków.
W przypadku dziedzin nieobjętych programem studiów wyższych, prace konserwatorskie, prace restauratorskie oraz badania konserwatorskie może prowadzić osoba, która posiada:
1) świadectwo ukończenia szkoły średniej zawodowej oraz tytuł zawodowy albo wykształcenie średnie i dyplom potwierdzający posiadanie kwalifikacji zawodowych w zawodach odpowiadających danej dziedzinie lub
2) dyplom mistrza w zawodzie odpowiadającym danej dziedzinie
- oraz odbyła co najmniej 5-letnią praktykę zawodową w zakresie konserwacji lub badania zabytków wpisanych do rejestru zabytków.
Załącznik nr 1 do rozporządzenia szczegółowo określa standardy dokumentacji prac konserwatorskich i prac restauratorskich prowadzonych przy zabytku ruchomym wpisanym do rejestru zabytków, wymieniając jej niezbędne składniki.