Projekt TRIQUETRA. Zestaw narzędzi do oceny i minimalizowania ryzyka związanego ze skutkami zmian klimatycznych i czynnikami naturalnymi zagrażającymi dziedzictwu kulturowemu

Narodowy Instytut Dziedzictwa jest jedną z 21 europejskich instytucji realizujących projekt TRIQUETRA. Toolbox for assessing and mitigating Climate Change risks and natural hazards threatening Cultural Heritage (Zestaw narzędzi do oceny i minimalizowania ryzyka związanego ze skutkami zmian klimatycznych i czynnikami naturalnymi zagrażającymi dziedzictwu kulturowemu).

Projekt TRIQUETRA ma na celu wypracowanie narzędzi do oceny i minimalizowania zagrożeń związanych ze skutkami zmian klimatycznych, które mogą mieć negatywny wpływ na dziedzictwo kulturowe.

Koordynatorem zadania jest National Technical University of Athens, współpracujący z Geosystems Hellas S.A. Instytucje biorące udział w projekcie: German Archaeological Institute, Hellenic Ministry of Culture and Sports, Superintendency of Archaeology, Fine Arts and Landscape, Bavarian State Conservation Office, Department of Antiquities in Cyprus, Research Center for Geological Risk in Sapienza University of Rome, German Aerospace Center, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Eratosthenes Centre of Excellence, Paris Lodron University of Salzburg, University of Cyprus (Archarological Research Unit), Aristotle University of Thessaloniki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Engineering Materials for Contruction, NanoPhos S.A., Ulm University, Office de l’archéologie cantonale in Neuchâtel, Swiss Center for Electronics and Microtechnology, Alpes Lasers S.A.

Projekt wystartował 01.01.2023 i będzie realizowany przez 3 lata.

Jednym z planowanych rozwiązań jest budowa platformy – Systemu Wspomagania Decyzji – umożliwiającej ocenę wpływu różnego rodzaju zagrożeń na zabytki. Systemowe podejście do identyfikacji zagrożeń będzie możliwe między innymi dzięki wprowadzeniu i testowaniu innowacyjnych technologii do ich oceny, m.in. Flash Lidar do mapowania 3D reliktów podwodnych i próby monitorowania erozji czy czujnika spektroskopowego do monitorowania jakości wody. Jednocześnie prowadzone będą prace nad nowymi technikami teledetekcji, dzięki którym możliwe będzie wykrywanie czynników ryzyka dla zabytkowych struktur.

Jednym z celów strategicznych projektu TRIQUETRA jest też zwiększanie zaangażowania społecznego oraz świadomości społecznej w zakresie zagrożeń i ochrony dziedzictwa kulturowego jako warunków niezbędnych dla jego zachowania dla przyszłych pokoleń.

Możliwe rozwiązania testowane są na ośmiu pilotażowych stanowiskach archeologicznych. Projekt skupia się na trzech typach stanowisk szczególnie podatnych na zagrożenia: położonych na terenach rolnicznych, podwodnych i położonych na wybrzeżach. Jedno z nich znajduje się na terenie Polski, w Smuszewie (gm. Damasławek, częściowo również w gm. Gołańcz, woj. wielkopolskie), na wschodnim brzegu Jeziora Czeszewskiego. Są to relikty osady obronnej, związanej, podobnie jak osada w nieodległym Biskupinie, z ludnością kultury łużyckiej. Jej delikatne drewniane konstrukcje, zachowane pod ziemią i pod wodą, są zagrożone ze względu na praktyki rolnicze (m.in. przez związane z nimi zmiany chemiczne gleby i wody), wahania poziomu i wzrost temperatury wody, zakwitanie glonów czy lokalne podtopienia powodowane intensywnymi opadami deszczu. Pozostałe stanowiska projektowe znajdują się na terenie dzisiejszej Grecji, Włoch, Cypru, Szwajcarii i Niemiec (informacje na ich temat można znaleźć tu: https://triquetra-project.eu/pilot-sites/).

Całkowita wartość Projektu: 3 991 121.25 euro
Dofinansowanie ze środków europejskich: 100%

Projekt TRIQUETRA Toolbox for assessing and mitigating Climate Change risks and natural hazards threatening Cultural Heritage (TRIQUETRA Zestaw narzędzi do oceny i minimalizowania ryzyka związanego ze skutkami zmian klimatycznych i czynnikami naturalnymi zagrażającymi dziedzictwu kulturowemu), finansowany jest z unijnego programu Horyzont Europa w zakresie badań i innowacji na podstawie umowy nr 101094818.