14 lutego minął termin nadsyłania zgłoszeń konkursowych. Do miana Zabytku Zadbanego w roku 2024 pretenduje aż 78 obiektów. Dziękujemy wszystkim właścicielom, posiadaczom i opiekunom zabytków, którzy wzięli udział w tegorocznej edycji!

Konkurs Zabytek Zadbany ma już prawie pięćdziesięcioletnią historię, a Narodowy Instytut Dziedzictwa od trzynastu lat odpowiedzialny jest za przeprowadzenie procedury konkursowej, w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków.

Konkurs ma charakter otwarty i nieodpłatny, adresowany jest do właścicieli, posiadaczy i zarządców obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych. Jury konkursowe ma trudne zadanie wybrania budynków, które przeszły wzorcowe rewitalizacje i otoczone są aktywną opieką.  W konkursie ocenie podlega poziom i zakres badań konserwatorskich, program prac konserwatorskich, forma i poziom wykonanych prac, zachowanie integralności i utrwalenie autentyzmu substancji zabytkowej i stan obiektu po działaniach konserwatorskich, adaptacyjnych lub innych.

W tym roku do konkursu zgłoszono 78 obiektów, które rywalizować będą w siedmiu kategoriach:

A. Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu – 24 zgłoszenia
B. Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe) – 12 zgłoszeń
C. Adaptacja obiektów zabytkowych – 24 zgłoszenia
D. Architektura i budownictwo drewniane – 10 zgłoszeń
E. Zabytki techniki (w tym budownictwo przemysłowe i inżynieryjne) – 2 zgłoszenia
F. Zabytek dostępny – 3 zgłoszenia
G. Kategoria specjalna: właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem – 3 zgłoszenia

Kategoria „Zabytek dostępny” pojawiła się po raz pierwszy w tym roku, aby docenić obiekty, które umożliwiają korzystanie osobom o szczególnych potrzebach.

Pierwszym etapem konkursu jest ocena formalna wniosków. Następnie, w każdej z sześciu powyższych kategorii, jury wybiera maksymalnie czterech nominowanych, z których ostatecznie wyłoniony zostanie jeden lub dwóch laureatów (ex aequo) oraz wyróżnieni. Siódma kategoria to kategoria specjalna, w której jury nagradza jednego laureata za właściwe użytkowanie i stałą opiekę nad zabytkiem.

W roku 2024, najwięcej zabytków zgłoszono w województwie wielkopolskim – trzynaście oraz mazowieckim – dwanaście. Kolejne jest województwo małopolskie z dziewięcioma zgłoszonymi obiektami.

Wśród zabytków biorących udział w konkursie znajdują się m.in. wille, dwory, pałace, zamki, kamienice, leśniczówki i kapliczki. Dziękujemy za wszystkie zgłoszenia i życzymy powodzenia na dalszych etapach konkursu!

O zakończonych już edycjach konkursu Zabytek Zadbany i o nagrodzonych oraz wyróżnionych obiektach przeczytać można w serii wydawniczej Narodowego Instytutu Dziedzictwa – publikacje dostępne są do pobrania w naszej Księgarni – Zabytek Zadbany (seria wydawnicza) – Wydawnictwa Narodowego Instytutu Dziedzictwa (nid.pl). Zachęcamy do lektury i czerpania inspiracji.