Książka pt. „Jak działała Stocznia Gdańska. Zachowane elementy dziedzictwa przemysłowego Stoczni Gdańskiej oraz ich funkcja produkcyjna w latach 70. I 80. XX wieku” została wydana w 2022 roku przez Instytut Dziedzictwa Solidarności oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa jako element trwających od lat działań na rzecz wpisania Stoczni Gdańskiej na Listę Dziedzictwa Światowego UNESCO. Teraz jest również dostępna w języku angielskim.

W 2018 roku, Stocznia Gdańska stała się 100. pomnikiem historii na 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości. Rok później Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego rozpoczęło starania o wpis Stoczni na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Proces ten, wciąż niezakończony, koordynowany jest od początku przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, który opracował wniosek, strategię promocji, projekt planu zarządzania Stoczni Gdańskiej, wytyczne konserwatorskie dla jej terenów oraz ekspertyzę określającą dopuszczalny zakres ingerencji inwestycyjnej na terenie zespołu zabytkowego dawnej Stoczni.

Książka „Jak działała Stocznia Gdańska. Zachowane elementy dziedzictwa przemysłowego Stoczni Gdańskiej oraz ich funkcja produkcyjna w latach 70. I 80. XX wieku” ma charakter studium, którego celem było uchwycenie i opisanie podstawowego – produkcyjnego aspektu działania Stoczni Gdańskiej oraz przemysłowej funkcji jej terenów, miejsc i poszczególnych obiektów. Przede wszystkim skupiono się na przedstawieniu funkcjonowania Stoczni w latach 70. i 80. XX wieku, czyli w okresie przełomowych strajków, które zapoczątkowały ruch społeczny i powstanie NSZZ „Solidarność”. Autorzy, Andrzej Trzeciak i Andrzej Nawrocki to konsultacji merytoryczni biorący udział w przygotowaniu dokumentacji składanej w ramach aplikacji na Listę Dziedzictwa Światowego UNESCO. Jak piszą w przedmowie, w publikacji – uwypuklono i opisano te elementy industrialnej spuścizny Stoczni Gdańskiej, które zachowały się do dzisiaj pomimo znacznych ubytków jej przemysłowej infrastruktury, obiektów i wyposażenia, spowodowanych wyburzeniami i zmianami właścicielskimi oraz przestrzennymi w tej części miasta. Wymagają one nie tylko ochrony konserwatorskiej, a także – co równie istotne – właściwej interpretacji i prezentacji ich walorów kulturowych, także w wymiarze spuścizny przemysłowej.

Jednym z założeń pracy była próba odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób działalność historycznej Stoczni Gdańskiej, jej rozbudowana i różnorodna produkcja przemysłowa kształtowały charakterystyczną przestrzeń tego zakładu. Jak uzasadniano we wniosku o wpisanie obiektu na Listę UNESCO – Stocznia Gdańska stanowi znakomity przykład wielkoskalowego zakładu przemysłowego. Po II wojnie światowej był to największy producent statków w Polsce i całym Bloku Wschodnim, który zatrudniał tysiące pracowników. Jednocześnie dla ludzi w komunistycznej Europie było to „okno na świat”.  (…) Sieć budynków ulic i otwartych przestrzeni Stoczni Gdańskiej stała się świadkami wydarzeń będących kamieniem milowym w historii świata prowadzących do zjednoczenia demokratycznej Europy. Stocznia Gdańska – miejsce narodzin „Solidarności” i symbol upadku żelaznej kurtyny w Europie, z wielu powodów jest miejscem o ogromnym znaczeniu dla historii świata i wspólnego dziedzictwa ludzkości.

Dzisiaj prezentujemy wydanie angielskie książki, które ma szansę przybliżyć historię i działanie tego obiektu dziedzictwa przemysłowego międzynarodowej publiczności. Publikację można traktować jako przewodnik po wciąż czytelnym w przestrzeni obiektu procesie budowy jednostek pływających dla ekspertów związanych z ochroną zabytków czy turystów i pasjonatów dziedzictwa przemysłowego odwiedzających to miejsce.

Do pobrania z Księgarni NID: How the Gdańsk Shipyard worked