W dniach 20-22 września w Łodzi odbyło się 12. Doroczne Forum Doradcze Szlaków Kulturowych Rady Europy. W międzynarodowym wydarzeniu, biorą udział przedstawiciele szlaków kulturowych z niemal wszystkich państw europejskich. Tegoroczne wydarzenie, odbyło się pod hasłem “Szlaki Kulturowe: społeczny i kreatywny wymiar dziedzictwa kulturowego w kontekście post-industrialnym”.
Forum Doradcze 2023 odbyło się w ramach Poszerzonego Porozumienia Częściowego w sprawie Szlaków Kulturowych Rady Europy (ang. EPA) z udziałem Europejskiego Instytutu Szlaków Kulturowych, we współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Głównym celem tego wyjątkowego spotkania było omówienie roli dziedzictwa kulturowego w budowaniu pokojowego i demokratycznego społeczeństwa w społeczeństwach postindustrialnych oraz analiza sposobów, w jakie można je połączyć ze współczesnymi wyzwaniami, takimi jak konflikty, klęski żywiołowe i zmiany klimatyczne.
Drugiego dnia Forum odbył się panel dyskusyjny, prowadzony przez dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa, dr hab. Katarzynę Zalasińską, który koncentrował się na pytaniu: “Czy istniejące już narzędzia i instrumenty Rady Europy, jak szlaki kulturowe, dają podstawę do wzmocnienia bezpieczeństwa dziedzictwa?”. W dyskusji udział wzięli:
- Krzysztof Zyman, sekretarz wykonawczy Porozumienia w sprawie poważnych zagrożeń w Europie i regionie Morza Śródziemnego (EUR-OPA Major Hazard Agreement) Rady Europy,
- Meltem Önhon, Ekspert Ministerstwa Kultury i Turystyki Turcji, wiceprzewodnicząca Rady Zarządzającej EPA (Poszerzonego porozumienia częściowego Rady Europy w sprawie szlaków kulturowych),
- prof. Wojciech Fałkowski, dyrektor @Zamek Królewski w Warszawie,
- Iryna Denysko, pracownik naukowy Narodowego Parku Dendrologicznego „Zofiówka” – członka Europejskiego Szlaku Ogrodów Historycznych,
- Olga Mezeridou, Doradca ds. relacji międzynarodowych, Fundacji Szlaku Drzew Oliwnych, Europejskiego Szlaku Kulturowego.
Podczas panelu odniesiono się również do Rekomendacji Warszawskiej dotyczącej odbudowy i rekonstrukcji dziedzictwa kulturowego, ze szczególnym uwzględnieniem nowoczesnych standardów i dobrych praktyk w zakresie odbudowy miejsc światowego dziedzictwa, zniszczonych w wyniku konfliktów zbrojnych i kataklizmów naturalnych. Dyrektor NID, dr hab. Katarzyna Zalasińska, oraz dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie, prof. Wojciech Fałkowski, podkreślili znaczenie zapisów Rekomendacji w odbudowywaniu zabytków, również w kontekście obecnej sytuacji na Ukrainie. Dokument został wypracowany podczas konferencji pt. „Odbudowa światowego dziedzictwa – wyzwania”, która odbyła się w 2018 roku w Zamku Królewskim w Warszawie. Zamek, jako przykład odbudowanego miejsca światowego dziedzictwa, wraz z Warszawą, był kluczowym punktem odniesienia dla autorów treści Rekomendacji. Dokument, przyjęty na 42 sesji UNESCO w Bahrajnie, stanowi kompleksowy zbiór zasad dotyczących procesu odbudowy miast oraz rekonstrukcji zabytkowych obiektów i zespołów budynków zniszczonych na skutek konfliktów zbrojnych lub katastrof naturalnych.
Program “Szlaki Kulturowe Rady Europy” istnieje od 1987 roku, promując dziedzictwo różnych krajów Europy jako wspólne dziedzictwo kulturowe. Obecnie istnieje 47 certyfikowanych Szlaków Kulturowych, które podejmują działania w co najmniej trzech państwach członkowskich Rady Europy i promują tematykę europejską.
Łódź, jako miejsce tegorocznego Forum, symbolizuje znaczenie procesów rewitalizacji dla rozwoju społecznego. Dziedzictwo poprzemysłowe tego miasta stanowi nie tylko świadectwo zmian technologicznych, lecz także procesów społecznych, jakie miały miejsce w przeszłości. Przywołuje ono pamięć o wpływie tych procesów na życie różnych grup społecznych oraz o roli społecznego zaangażowania w ocalenie dziedzictwa.
