„Kierunki ochrony i zrównoważonego zarządzania dziedzictwem architektury drewnianej. 20 lat wpisu Drewnianych kościołów południowej Małopolski oraz 10 lat wpisu Drewnianych cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat na Listę światowego dziedzictwa UNESCO” to tytuł międzynarodowej konferencji naukowej, którą przygotował Narodowy Instytut Dziedzictwa we współpracy z Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO, ICCROM, ICOMOS oraz WHC. Konferencja odbędzie się w dniach 12-14.10.2023 r. w Krakowie.

Obiekty dziedzictwa drewnianego, od starożytnych świątyń i pałaców po tradycyjne domy i zabytkowe kościoły, są istotną częścią naszego dziedzictwa – przyczyniają się do ciągłości kulturowej i głębszego zrozumienia naszej wspólnej historii. Architektura drewniana ukazuje różnorodność kulturową w różnych regionach, krajach i kontynentach, ponieważ na style architektoniczne miały wpływ dostępne materiały, klimat, rzemieślnicze umiejętności i tradycje oraz różne tożsamości kulturowe. Drewniane dziedzictwo nie tylko prezentuje bogactwo ludzkiej pomysłowości, ale również sprzyja zrównoważonemu rozwojowi środowiska i stwarza nowe perspektywy na takie współczesne tematy, jak powtórne wykorzystanie zasobów, czy ich trwałość.

Zabytki architektury drewnianej są jednak, w sposób szczególny, zagrożone wszelkimi przemianami współczesnego świata. W obliczu nowych wyzwań, takich jak rosnąca liczba konfliktów i klęsk żywiołowych, a także zmiany klimatu, zachowanie dziedzictwa drewnianego wymaga jeszcze bardziej starannych metod konserwacji i zarządzania.

Narodowy Instytut Dziedzictwa zaprasza na międzynarodową konferencję naukową pt. „Kierunki zrównoważonego zarządzania dziedzictwem architektury drewnianej”, która ma na celu wymianę wiedzy na temat najnowszych osiągnięć w dziedzinie konserwacji, a także polityki i zarządzania zabytkowymi obiektami architektury drewnianej. Podczas konferencji wynikami swoich badań oraz wieloletnimi doświadczeniami podzielą się zarówno naukowcy, specjaliści oraz zarządcy zabytkowej architektury drewnianej.

Konferencja skupi się na trzech kluczowych tematach:

1. Współczesne wyzwania w ochronie dziedzictwa: zmiany klimatu i konflikty zbrojne.

2. Zarządzanie, świadomość społeczna i dobre praktyki w zarządzaniu dziedzictwem drewnianym.

3. Technologia, materiały i zrównoważone praktyki ochrony stosowane w drewnianych, zabytkowych obiektach.

Konferencja jest podsumowaniem obchodów jubileuszy dwóch wpisów na Listę światowego dziedzictwa UNESCO – 20 lat wpisu Drewnianych kościołów południowej Małopolski oraz 10 lat wpisu Drewnianych cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat. Jednym z podjętych działań jest stworzenie przestrzeni do wymiany doświadczeń pomiędzy specjalistami w dziedzinie konserwacji i ochrony dziedzictwa, w szczególności konserwatorami, decydentami i zarządcami Światowego Dziedzictwa.  Będzie to również próba podjęcia refleksji nad wypracowaniem wspólnych zasad ochrony tej szczególnej grupy architektury.

Szczegółowy program konferencji zostanie opublikowany w terminie późniejszym.

Wnioski i rekomendacje wypracowane podczas wydarzenia, w formie autorskich tekstów zaakceptowanych przez Radę Naukową konferencji, zostaną przekazane do publikacji w recenzowanym czasopiśmie „Ochrona Zabytków” (czasopismo ujęte w wykazie czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych Ministerstwa Edukacji i Nauki (identyfikator 29441; 40 pkt)).

Lista światowego dziedzictwa UNESCO powstała w związku z zapisami Konwencji z 1972 r. w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, i obejmuje najcenniejszy dorobek kulturowy ludzkości. Na Listę wpisuje się wyróżniające się w skali świata dobra kultury, które charakteryzuje wyjątkowa powszechna wartość, autentyzm i znaczenie w dokumentowaniu osiągnięć cywilizacji. Jednocześnie Lista służy doskonaleniu teorii i praktyki ochrony zabytków, w których widzi się dobro wspólne, które podlega różnym zagrożeniom, a jako zasób jest nieodnawialne. Obecnie na Liście światowego dziedzictwa znajduje się 1157 wpisów, z czego 17 z terenu Polski, w tym 15 obejmujących dobra kulturowe oraz 2 przyrodnicze.

Organizatorem konferencji jest Narodowy Instytutu Dziedzictwa we współpracy z Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO, ICCROM, ICOMOS oraz WHC.

Partnerami wydarzenia jest Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie oraz Instytut Kultury Willa Decjusza.

Konferencji będzie towarzyszyło otwarcie wystawy „Skarby drewnianej architektury sakralnej. Kościoły i cerkwie na Liście światowego dziedzictwa UNESCO”, którą będzie można oglądać na placu Szczepańskim w Krakowie, od 12 października.

Organizacja jubileuszu wpisu na Listę światowego dziedzictwa UNESCO Drewnianych kościołów w południowej Małopolsce (20-lecie) oraz Drewnianych cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat (10-lecie) została sfinansowana ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.