Zabytek Zadbany to ogólnopolski konkurs Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków. Procedurę konkursową prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa. Celem konkursu jest promocja postaw właściwej opieki nad zabytkami oraz propagowanie najlepszych wzorów konserwacji, utrzymania i zagospodarowania zabytków.
W 2022 r. do konkursu zgłoszono 100 zabytków, po ocenie formalnej zakwalifikowało się 88 obiektów z 16 województw. Zgłoszenia oceniane są w następujących kategoriach:
A. Utrwalenie wartości zabytkowej obiektu
B. Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu (w tym założenia dworskie i pałacowe)
C. Adaptacja obiektów zabytkowych
D. Architektura i budownictwo drewniane
E. Zabytki techniki (w tym budownictwo przemysłowe i inżynieryjne)
F. Kategoria specjalna: właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem
W każdej z kategorii (z wyjątkiem kategorii specjalnej) jury konkursu nominuje maksymalnie cztery obiekty, z których wyłania laureata i maksymalnie trzech wyróżnionych.
W kategorii specjalnej kapituła wybiera laureata, z możliwością przyznania tego tytułu ex aequo, natomiast nie przyznaje wyróżnień.
W dniach 12-13 maja 2022 roku miały miejsce obrady jury konkursu „Zabytek Zadbany” w składzie:
– dr Adam Jankiewicz (przewodniczący),
– dr hab. Miron Urbaniak (wiceprzewodniczący),
– dr Katarzyna Pałubska,
– dr hab. Monika Bogdanowska,
– dr Małgorzata Gwiazdowska,
– prof. dr hab. Jakub Lewicki,
– dr hab. Piotr Gerber,
podczas których dokonano nominacji w poszczególnych kategoriach:
Kategoria specjalna właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkiem
Laureaci:
- Kamienica przy Al. Kościuszki 14 w Częstochowie, woj. śląskie
właściciel: Mariusz Etryk
- Zamek Książ w Wałbrzychu, woj. dolnośląskie
zarządca: Zamek Książ w Wałbrzychu Sp. z o.o.
Kategoria utrwalenia wartości zabytkowej obiektu
Nominacje:
- Ratusz w Brzegu, woj. opolskie
właściciel: Gmina Brzeg - Kościół rektorski Świętego Jana Chrzciciela w Gnieźnie, woj. wielkopolskie
właściciel: Rektorat Kościoła Świętego Jana Chrzciciela w Gnieźnie - Budynek ptaszarni, altana nad stawem, mur ogrodzeniowy – zespół obiektów ogrodu zoologicznego we Wrocławiu
właściciel: ZOO Wrocław Sp. z o.o. - Mauzoleum rodu Guttlerów w Złotym Stoku, woj. dolnośląskie
właściciel: Gmina Złoty Stok
Kategoria rewaloryzacji przestrzeni kulturowej i krajobrazu
Nominacje:
- Cmentarz z czasu pierwszej wojny światowej w Błoniu, woj. małopolskie
posiadacz: Gmina Tarnów - Wieża widokowa wraz z otoczeniem w Cedyni, woj. zachodniopomorskie
właściciel: Gmina Cedynia - Lapidarium na dawnym cmentarzu ewangelickim w Dołujach, woj. zachodniopomorskie
właściciel: Gmina Dobra - Fort pancerny nr 52 a „Łapianka” w Krakowie
zarządca: Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie
Kategoria adaptacji obiektów zabytkowych
Nominacje:
- Kamienica przy ul. Rycerskiej 10 w Gdańsku
właściciel: Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna Sp. z o.o. - Dom Wiedemanna w Pruszczu Gdańskim, woj. pomorskie
właściciel: Gmina Miejska Pruszcz Gdański - Synagoga w Sompolnie, woj. wielkopolskie
właściciel: Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Sompolnie - Siedziba Państwowej Szkoły Muzycznej w Żaganiu, woj. lubuskie
zarządca: Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia w Żaganiu
Kategoria architektury i budownictwa drewnianego
Nominacje:
- Cerkiew greckokatolicka Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem, woj. małopolskie
zarządca: Muzeum Dworów Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach - Chata Jana Raka w Husowie, woj. podkarpackie
właściciel: Gmina Markowa - Dom podcieniowy w Pyzdrach, woj. wielkopolskie
właściciel: Gmina i Miasto Pyzdry - Kościół parafialny Oczyszczenia NMP w Starymgrodzie, woj. wielkopolskie
właściciel: Parafia Rzymskokatolicka Oczyszczenia NMP w Starymgrodzie
Kategoria zabytków techniki
Nominacje:
- Dworzec kolejowy w Białymstoku
właściciel: Polskie Koleje Państwowe S.A. - Muzeum Hutnictwa w Chorzowie, woj. śląskie
właściciel: Miasto Chorzów - Dawna remiza Stoczni Gdańskiej w Gdańsku
właściciel: Stocznia Cesarska Development Sp. z o.o. - Budynek A – Biała Fabryka w Łodzi
właściciel: Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi
Przyznanie nagród laureatom i wyróżnionym wyłonionym spośród nominacji oraz tytułów laureatów kategorii specjalnej nastąpi na uroczystej gali w listopadzie tego roku.
