Dla prawidłowego planowania polityki w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami niezbędne są wiedza o dziedzictwie kulturowym i informacje umożliwiające przeprowadzanie oceny sytuacji oraz właściwą identyfikację problemów. Dzięki temu możliwe jest wytyczanie celów oraz kierunków dalszych prac. Działania dotyczące ochrony zabytków stanowią jedno z zadań władz lokalnych skierowanych na poprawę stanu zabytków położonych na ich terenie. Opracowanie programu i realizacja przyjętych zadań związanych z ochroną zabytków przez jednostki samorządu terytorialnego ma ułatwić aktywne zarządzanie zasobem stanowiącym dziedzictwo kulturowe gmin.

Inicjatywa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa dotycząca przeprowadzenia przez Główny Urząd Statystyczny badania Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami w samorządzie gminnym miała na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie, na ile gminy realizują obowiązki wynikające z przepisów prawnych związanych z ochroną zabytków. Niniejszy raport jest próbą odpowiedzi na to pytanie i przedstawia wyniki zrealizowanego we wrześniu 2019 r. badania statystycznego na pełnej populacji gmin, przy wykorzystaniu Sprawozdania o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w samorządzie gminnym o symbolu KK-2.

Przeprowadzone badanie pozwoliło na zebranie po raz pierwszy tak bogatej bazy danych statystycznych o ochronie zabytków w gminach w Polsce. Uzyskane informacje umożliwiają charakterystykę zakresu i skali działań podejmowanych w gminach, w tym obejmujących prowadzenie ewidencji zabytków, programów opieki nad zabytkami, finansowania ochrony zabytków, przedsięwzięć rewitalizacyjnych, porozumień o samorządowym konserwatorze zabytków.